အပိုင္း-၅
က်ေနာ္တို႕ ဖက္ဒရယ္တပ္မေတာ္နဲ႕ ေတာ္လွန္ေသာျပည္သူ႕လြတ္ေတာ္ကို စပီး ျကံဆတံုးက နအဖရဲ့ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု မျပီးေသးပါ။ ျကံဖြံ႕ အစိုးရ မရွိေသးပါ။ က်ေနာ္တို႕ အေနျဖင့္ ေရွ႕ မတိုးႏိုင္ပဲ အီေနတဲ့ ေတာ္လွန္ေရး ေရခ်ိန္ကို ျပန္လည္ႏိုးဆြ တြန္းတင္ႏိုင္ဖို႕ ျကံဆေနရခ်ိန္ျဖစ္သည္။ နအဖစစ္တပ္က စစ္သားေတြ တေဖ်ာေဖ်ာ ေျပးေနျပီး ေအာက္ေျချပဳိေနတဲ့ အေျခအေနကို ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ အေကာင္းဆံုးအသံုး ခ်ဖို႕ ျကံဆေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။ အားလံုးညီျကမွ ျဖစ္မယ္လို႕ သေဘာေပါက္လာျက တဲ့ လူေတြ အဖြဲ႕ေတြ ညီခြင့္ရမဲ့ နည္းလမ္းကို ျကံဆေနျကတဲ့ အခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရရင္ေတာ့ တလယ္လယ္ ပါပဲ။ သိပ္ေျဖာင့္ေျဖာင့္တန္းတန္း ေရွ႕တိုးတာ မဟုတ္ပါဘူး။ အခုေတာ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ ရလဒ္ေတြေျကာင့္ ကိစၥေတာ္ေတာ္မ်ားက သဘာ၀ျကစြာပဲ အေျပာင္းလဲ ျဖစ္လာပါတယ္။ စစ္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ျပင္းထန္မ်ားျပားလာတယ္။ စစ္ေရးပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ ညီ ညြတ္ ျကဖို႕အေလးအနက္ အပူတျပင္းျဖစ္လာတယ္။ တကယ္ပူးေပါင္းေဆာင္ ရြက္ဖို႕ လိုအပ္တဲ့ နည္းနာနဲ႕ ပံုစံ ရွာေဖြတဲ့ ေနရာမွာလဲ အမ်ားျကီး တိုးတက္မွဳ ရလာျပီျဖစ္ပါသည္။
ညီညြတ္ေသာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား ဖက္ဒရယ္ေကာင္စီ UNFC ကိုဖြဲ႕ျပီးျက တဲ့ အျပင္ ဖက္ဒရယ္တပ္မေတာ္ တည္ေထာင္ဖို႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႕ ဒီဇိုင္းလဲ ရျပီး ျကပံုေပၚပါသည္။ က်ေနာ္တို႕ေတြ စဥ္းစားျကံဆ ၀ိုင္းေဆြးေႏြးျကစဥ္ကေတာ့ ဖက္ဒရယ္ တပ္မေတာ္ တည္ေဆာက္ဖို႕ အတြက္ က်န္တဲ့ တပ္ေတြ ဖ်က္သိမ္း ေပးစရာ မလို၊ ကိုယ့္နယ္ေျမနဲ႕ ကိုယ္ ျပည္နယ္ေစာင့္ တပ္အျဖစ္ ျပည္နယ္ အစိုး အစိုးရ ေအာက္မွာ ေနျကမည္။ ဖက္ဒရယ္ တပ္မေတာ္ကေတာ့ ဗဟို အစိုးရ ေအာက္မွာ ရွိမည္။ ဖက္ဒရယ္တပ္ကို စုဖြဲ႕ရာတြင္လဲ မဟာမိတ္ တပ္မ်ားက အခ်ဳိးျက ထဲ့၀င္နည္းကို မသံုးပဲ၊ နယ္ေျမလိုက္ ေတာ္လွန္ေရးတပ္မ်ားက ခြင့္ျပဳ ခ်က္ေပးျပီး သီးသန္႕ေရြးခ်ယ္ခန္႕ထားေလ့က်င့္ယူမည္။ ႏိုင္ငံေရး အစုအဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္း သလို ေအာက္မွ အထက္ စုစည္းေရြးေကာက္တင္ေျမာက္တာမ်ဳိး မ ဟုတ္ပဲ၊ အထက္မွေအာက္ ေရြးခ်ယ္ေလ့က်င့္ ခန္႕ထားတဲ့ စံနစ္ က်င့္သံုးမည္။ ဗဟို သို႕မဟုတ္ အျမင့္ဆံုး အမိန္႕ေပးဌာနကိုေတာ့ ဗဟိုစစ္ဦးစီးေကာ္မတီ (သို႕ မဟုတ္) စစ္ေကာ္မရွင္ အျဖစ္ မဟာမိတ္ အဖြဲ႕မ်ားမွ ေရြးေကာက္ တင္ေျမာက္ နည္းျဖင့္ စုဖြဲ႕ တည္ေထာင္မည္။ ထိုေအာက္မွာ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ကို ေရြးခ်ယ္ခန္႕ ထားမည္။ ထိုေအာက္မွာ မွ တပ္ရင္းတပ္ဖြဲ႕ အသီးသီးကို ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ ျကရမည္။ --- စသည္ျဖင့္ ဒီဇိုင္း အျကမ္းကို ေဆြးေႏြးထားခဲ့ျကပါသည္။ သို႕ရာ တြင္ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မွဳမွာ လမ္းေျကာင္း ၂-ခုကြဲသြားခဲ့ သည္ထင္ပါသည္။ က်ေနာ္တို႕ အစု က အေပၚထပ္ႏိုင္ငံေရး အေဆာက္အအံု ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ကို အားစိုက္ခဲ့ျကပါသည္။ လံုေလာက္တဲ့ တိုးတက္မွဳ မရခဲ့ျကပါ။ ေနာက္တစုကအလ်ားလိုက္ စုဖြဲ႕မွဳကို ျကိုးစားခဲ့ျကပံုရသည္။ သူတို႕က ပိုလို႕တိုး တက္ေအာင္ျမင္မွဳ ရခဲ့ျကပါသည္။ ဒါေပမဲ့ အေျခအေန အျဖစ္အပ်က္မ်ားက သူ တို႕ကိုေကာ က်ေနာ္တို႕ကိုပါ ရပ္ေစာင့္မေနခဲ့ပါ။ ယခု အခါ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ အေျခ အေန နဲ႕ အေနအထားေတြကို က်ေနာ္တို႕ အမွီလိုက္လုပ္ျကဖို႕လိုလာျပီ။ ကိုက္ ညီေအာင္ျကံဆ ေဆာင္ရြက္ဖို႕နဲ႕ အက်ဳိးအရွိဆံုးျဖစ္ေအာင္ လုပ္ျကရပါမည္။
စစ္ေရးကုိ အက်ယ္အျပန္႕ နဲ႕ အထိေရာက္ဆံုး လုပ္ႏိုင္ျကဖို႕ဆိုလ်င္ ဆက္သြယ္ ေရး လမ္းျကာင္း အေရးျကီးပါသည္။
ဒီေနရာမွာ ခ်စ္ႏိုင္ ဘာသာျပန္ ဇြန္ဇူး ရဲ့ စစ္ပညာ စာအုပ္က တပုဒ္ကို အညြန္းျပဳ ခ်င္သည္္။ - - - မ်ားေျမာင္ေသာ စစ္အင္အားထုျကီးကို ကြပ္ကဲျကီး ျကပ္ရျခင္း သည္လည္း အဖြဲ႕ငယ္တခုကို ကြပ္ကဲျကီးျကပ္ရသည့္ အတိုင္းသာ ျဖစ္သည္။ ဤသည္မွာ ဆက္သြယ္ေရး၏ အေရးကိစၥျဖစ္၏။ - - - ဟုဆိုသည္။ ထိုအဆိုအ မိန္႕အရ က်ေနာ္တို႕၏ စစ္ဦးမ်ားကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ စစ္ကစား ေစလိုလ်င္
ဆက္သြယ္ေရး နဲ႕ သတင္းစီးဆင္းမွဳ ေကာင္းေအာင္လုပ္ေပး ျကရလိမၼည္။ ဒါလဲ ေခတ္ အေျခအေနအရ က်ေနာ္တို႕မွာ အခြင့္သာတာေတြရွိသည္။ နယ္စပ္တိုင္း လိုမွာ တဘက္ ႏိုင္ငံရဲ့ မိုဘိုင္းဖုန္းေတြ ကသံုးလို႕ ရေနသည္။ အင္တာနက္ လက္လွမ္းမွီတဲ့ ေနရာေတြကလဲ တျဖည္းျဖည္းနယ္စပ္ကပ္လာေနတယ္။ ကေလးကစားစရာ လို ေ၀ါကီေတာ္ကီေတြရဲ့ စြမ္းရည္ေတြကလဲ အေတာ္ျမင့္လာ ျပီျဖစ္သည္။ က်ေနာ္တို႕ ေတြက ဥာဏ္ကြန္႕ပီး အသံုးခ်လ်င္ အေတာ္ထိေရာက္ ေသာ ဆက္သြယ္ေရး ကြန္ယက္ျဖစ္လာႏိုင္မည္ထင္သည္။ သတင္းလံုျခဳံေရး ေတာ့ ေရွးရိုးနည္းမ်ား ကိုပဲ အားျပဳျကရအံုးမည္ထင္သည္။ ဒီလို နည္းနဲ႕ က် ေနာ္တို႕ ရဲ့ စစ္ဦးစီးမ်ားနဲ႕ ေတာ္လွန္တပ္ေတြကို အခ်ိန္ကိုက္၊ တေျပးညီ၊ ဟန္ ခ်က္ညီညီ လွဳပ္ရွားႏိုင္စြမ္း ရေစႏိုင္လိမ့္မည္ျဖစ္သည္။ ထိုအခါတြင္ တျပည္လံုး ကိုျဖန္႕က်က္ ေရြ႕လ်ား စစ္ကစားေနႏိုင္တဲ့ နအဖ စစ္တပ္ေတြထက္၊ တျပည္လံုး မွာ ျပန္႕က်ဲတည္ရွိေနတဲ့ က်ေနာ္တို႕ရဲ့ ေတာ္လွန္တပ္ေတြက ပိုပီး ထိေရာက္တဲ့ စစ္ကစားမွဳေတြ လုပ္လာႏိုင္မည္ ထင္သည္။ အမွန္တကယ္ ဖက္ဒရယ္ တပ္မ ေတာ္ ေဖၚေဆာင္ျပီး လုပ္ခ်င္ျကတယ္ဆိုရင္ေပါ့။ တကယ္သာ ဖက္ဒရယ္တပ္မ ေတာ္ျဖစ္လာေရး ဦးတည္ျပီးလုပ္ျကမယ္ဆိုရင္ တဆင့္စီ ေရွ႕တိုးသြားဖို႕ အေျခ အေနေပးေနပါတယ္။ ဒီလို အစပ်ဳိးအဆင့္ကိုအေကာင္အထည္ ေဖၚႏိုင္ရင္ ေတာင္ ေတာ္လွန္တပ္ေတြက ေနရာတိုင္းကေန ခ်ိမ္းေခ်ာက္ ႏိုင္တဲ့ အေနအ ထား ကိုရလာမွာျဖစ္ပီး အေရအတြက္အင္အား မေျပာင္းပစ္ႏိုင္ႏိုင္ေသးခင္ အ ေနအထား အင္အား ေျပာင္းလာမွာပါ။ ဘာလို႕လဲ ဆိုေတာ့ -- --
ဤတြင္ ေနရာတိုင္းမွာရန္သူကို ရင္ဆိုင္ရန္ ျပင္ထားရသူကို အားနည္းသူဟု ဆိုႏိုင္၏။ ေနရာတိုင္းမွာ ရန္သူကို မိမိႏွင့္ ရင္ဆိုင္ဖို႕ ျပင္ထားေအာင္ လုပ္ႏိုင္သူကို အားေကာင္းသူဟုဆိုႏိုင္၏ -- -- -- လို႕ စစ္ ပညာရွင္ျကီး ဇြန္ဇူးက ဖြင့္ဆိုထားခဲ့ သလိုပဲ ကိုယ္က ပိုျပီး ျခိမ္းေခ်ာက္ ႏိုင္တဲ့ အေနအထားကို ရလာမွာမို႕ပါ။ ဒီလို အေနအထားအရ အသာစီးရတဲ့ အေနက ေနာက္တဆင့္စီ အရည္အတြက္အပါအ၀င္ အစစ အရာရာ အသာစီးရတဲ့ အေျခ အေနကိုေတာ့ ဖက္ဒရယ္ တပ္မေတာ္နဲ႕ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ပီျပင္ေအာင္ အေကာင္အ ထည္ေဖၚ လာႏိုင္တာနဲ႕ အမွ် ရလာပါလိမ့္မည္။
ဒီလိုမလုပ္ႏိုင္ရင္ေတာ့ ရန္သူစစ္အစိုးရက နယ္ေျမအမ်ားစုကို ထိန္းခ်ဳပ္ထား တယ္၊ သဘာ၀အရင္းအျမစ္ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတယ္၊ တျပည္လံုးကို လွည့္ျပီး စစ္ကစားႏိုင္တယ္၊ တိုင္းျပည္ကို လက္ေတြ႕အားျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ ဒီဖက္တို အစိုးရ ျဖစ္တယ္၊ - - - ဆိုတဲ့ သူရဲ့ အားအားခ်က္ေတြကို အသံုးခ်ပီး တဖြဲ႕ျခင္း တစုျခင္း ကို လွည့္ပါတ္ ေျခမွဳန္းျပီး အႏိုင္ယူသြားပါလိမ့္မယ္။ ခုအေျခအေနက ကိုယ္က သူ႕ကိုေျခမွဳန္းမလား၊ ကိုယ္ကို သူက ေျခမွဳန္းတာ ခံမလား။ ဆိုတဲ့ အေျခအေနပါ။ က်ေနာ္တို႕ အေနနဲ႕ေတာ့ ဘယ္သူလုပ္လို႕ ေအာင္ျမင္တယ္ ဆို တာထက္ ဘယ္ေလာက္ေအာင္ျမင္တယ္ဆိုတာနဲ႕ ဘယ္လိုနည္းနဲ႕ ေအာင္ျမင္ မလဲဆိုတာကိုပဲ ပိုစိတ္၀င္စားပါတယ္။ ရဲရဲ ဦးေဆာင္ျကပါ အျပဳိင္ေရွ႕တိုးျကပါ။
အားလံုးအတြက္ ေကာင္းမြန္ေသာ အနာဂါတ္ကိုေမ်ာ္လင့္လ်က္
ဗလ
6/20/2011
ႏွလံုးအိမ္အတြင္းက တိုက္ပြဲ-၅
6/14/2011
ဟင္းတခြက္
ကၽြန္မ ဒီေန႕ ဟင္းတခြက္ ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဟင္းတခြက္ခ်က္တယ္ဆိုတာ အျမဲခ်က္ေနသူေတြ အဖို႕ေတာ့ အဆန္းတၾကယ္ မဟုတ္ေပမယ့္ ကၽြန္မလို တလေနမွ တခါေလာက္ေတာင္ ဟင္းမခ်က္သူေတြ အတြက္ေတာ့ ထူးထူးျခားျခား အလုပ္တခုပါ။ ကၽြန္မရဲ႕ ဟင္းခ်က္ပ်င္းမွဳကို ေထာက္ကူေပးေနတာေတြကေတာ့ ဂလိုဘယ္လိုင္ေဇးရွင္းေခတ္မွာ တကမၻာလံုး ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနတဲ့ ႏိုင္ငံစံု အစားအစာေတြရႏိုင္တဲ့ စားေသာက္ဆိုင္မ်ိဳးစံုပဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။
ကၽြန္မေနတဲ့ ျမိဳ႕ေလးက ပင္လယ္ကမ္းေျချမိဳ႕ေလးျဖစ္ျပီး၊
စားေသာက္ဆိုင္ေတြ အလြန္မ်ားတဲ့ ျမိဳ႕ပါ။ ကၽြန္မအိမ္ကေန ငါးမိနစ္ေလာက္ေလွ်ာက္ျပီး လမ္းမေပၚ ထြက္လိုက္တာနဲ႕ တရုတ္ဆိုင္၊ အိႏၵိယဆိုင္၊ Scottish စားေသာက္ဆိုင္၊ သီရိလကၤာဆိုင္၊ ဗီယက္နမ္ဆိုင္ စတဲ့ ဆိုင္ေတြအားလံုးေပါင္းလိုက္ရင္ ဆယ္ဆိုင္ေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ ဒီဆိုင္ေတြကလဲ ကိုယ္တိုင္သြားစရာေတာင္မလိုပဲ ဖုန္းေလးဆက္လိုက္တာနဲ႕ အခမဲ့ အိမ္တိုင္ ယာေရာက္ လာပို႕ေပးတဲ့ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီဆိုင္ေလးေတြက အစားအစာေတြကို ရိုးအီသြားရင္လဲ တျမိဳ႕လံုးမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနတဲ့ ဆိုင္ေတြကေန အိမ္တိုင္ယာေရာက္ လာပို႕ခ အနည္းငယ္ ေပးျပီး ဖုန္းဆက္ မွာယူလို႕ ရပါတယ္။
အိမ္ကို မွာမစားပဲ စားေသာက္ဆိုင္မွာ စားခ်င္တယ္ဆိုရင္လဲ မိနစ္အစိတ္ေလာက္ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္လိုက္ရင္ ပင္လယ္ကမ္းေျခက တသီတတန္း ဆိုင္ေပါင္းမ်ားစြာကို ေရာက္သြားႏိုင္ျပီး၊ အစားအစာမ်ိဳးစံုကို စိတ္တိုင္းက် စားႏိုင္ပါေတာ့တယ္။ ဒီလိုနဲ႕ အစကတည္းက ဟင္းခ်က္ပ်င္းတဲ့ ကၽြန္မတေယာက္ ဓားတခ်က္မ၀င့္ရပဲ၊ ဖုန္းတခ်က္ႏွိပ္ရျခင္းနဲ႕ လေပါင္းမ်ားစြာ၊ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနသားက်လိုက္ပံုမ်ား သားေပါက္စေလးေတာင္ ေက်ာင္းက ျပန္ေရာက္ျပီဆိုတာနဲ႕ စားေသာက္ဆိုင္ menu ေတြ အပံုလိုက္ထဲက တခုကို ေရြးထုတ္ျခင္း၊ တယ္လီဖုန္း ယူလာေပးျပီး မွာဖို႕ ေျပာျခင္း စတဲ့ အတတ္ပညာေတြကို ကၽြမ္းက်င္လာ ပါပေကာလား။
တခါတေလ ဆိုင္အစားအစာေတြကို မစားခ်င္တဲ့အခါေလးေတြ ဆိုရင္ေတာ့ freezer ထဲ ထည့္ထားတဲ့ အသင့္ျပင္ဆင္ျပီးသား အစားအစာေတြကို မီးဖိုထဲ ပစ္ထည့္ျပီး၊ မိနစ္ႏွစ္ဆယ္၊ နာရီ၀က္ေလာက္ ေစာင့္လိုက္ရင္ စားစရာေတြက ရလာပါေရာ။ ရံဖန္ရံခါေလးေတြမွာေတာ့ ဟင္းခ်က္နည္း စာအုပ္ေလးေတြကို ေဘးမွာ ခ်ျပီး ဟင္းေလးေတြ ခ်က္စားၾကည့္မိပါရဲ႕။ ဒါေပမယ့္လဲ အေတာ္ပဲ လက္၀င္လွသကိုး။
ဒီလို ဟင္းမခ်က္စားသူ ကၽြန္မတေယာက္ ဒီကေန႕ေတာ့ ဟင္းတခြက္ ခ်က္ရတဲ့ ဘ၀ ေရာက္ပါေတာ့တယ္။ အျဖစ္က ဒီလိုပါ။ သားအမိႏွစ္ေယာက္ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္ျပီး အျပန္မွာ ထံုးစံအတိုင္း လမ္းထိပ္က ကုန္စံုဆိုင္ေလးဆီမွာ ေရခဲမုန္႕နဲ႕ ေခ်ာကလက္ ၀ယ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီမွာ ကၽြန္မက baby wipesေလးကုန္ေနတာ သတိရျပီး၊ သြားယူပါတယ္။ သားေလးကို ျပန္ေတြ႕ေတာ့ ၾကက္သားရင္ပံု ပက္ကင္ထုတ္ေလးကို ကိုင္ရက္သား။ ကၽြန္မက ျပန္ထားဖို႕ ေျပာေတာ့လဲ မရဘူး။ မရမက ယူမယ္ေျပာတာေၾကာင့္ ၀ယ္ခဲ့ရပါေတာ့တယ္။ ၾကက္သြန္နီပါ ထပ္၀ယ္ရပါေသးတယ္။ ေတာ္ၾကာ အိမ္ေရာက္မွ တူတူဟင္းခ်က္မယ္လို႕ ေက်းဇူးရွင္ေလးက ေျပာလာရင္ မခက္ရေအာင္ပါ။ ဘယ္နဲ႕ သားေလး တေယာက္ေမြးထားမိပါတယ္။ သူက အေမေတာင္ ျပန္ျပီး ဟိုဟာခိုင္း၊ ဒီဟာခိုင္းနဲ႕။
ဒီလိုနဲ႕ အိမ္ျပန္ေရာက္ေတာ့ ထင္တဲ့အတိုင္းပဲ တူတူဟင္းခ်က္ရေအာင္လို႕ ေခၚျပီး၊ ေစြ႕ကနဲ မီးဖိုထဲ ေရာက္ေနတာေၾကာင့္ ကၽြန္မမွာ စိတ္မပါတပါနဲ႕ ၾကက္သြန္နီကိုလွီးျပီး၊ ဘီဒိုေတြထဲက ဟင္းခ်က္စရာ အမွဳန္႕မ်ိဳးစံုကို ထုတ္ရပါေတာ့တယ္။ expiry date ကိုလဲ ၾကည့္ရေသးရဲ႕။ ေနာက္ေတာ့ ၾကက္ရင္ပံုသားေလးေတြကို အတံုးေသးေသးေလးျဖစ္ေအာင္ ဓားကိုင္ျပီး လွီးျဖတ္ရပါေတာ့တယ္။ ၾကက္သြန္နီ၊ ဂ်င္းမွဳန္႕၊ ၾကက္သြန္ျဖဴမွဳန္႕၊ ငရုတ္သီးမွဳန္႕ေတြကို မီးအပူနဲ႕ ဆီသတ္ျပီး လွီးျဖတ္ထားတဲ့ အသားေတြကို ထပ္ထည့္ရပါတယ္။ ဆီပူလွိမ့္ျပီးမွ ေနာက္ေတာ့ ေရေႏြး အနည္းငယ္ေရာျပီး မီးေအးေအးနဲ႕ က်က္ေအာင္ ျပန္တည္ရပါတယ္။ ဒီလိုေတြ လုပ္ေနရင္း ကၽြန္မ အေတြးထဲကို ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္က အမွတ္တမဲ့နဲ႕ ၀င္ေရာက္လာပါတယ္။
ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္မွာတုန္းက ၁၉၅၀ ကနဦးကာလေတြမွာ အၾကမ္းမဖက္ ဥပေဒေဘာင္တြင္း လွဳပ္ရွားမွဳအေနနဲ႕ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု တန္းတူညီမွ်ေရးကို ေတာင္းဆိုျပီး၊ ေထာင္ထဲ၀င္ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အန္တုမွဳ ကင္ပိန္းေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေတာင္အာဖရိက အမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္(ေအအင္စီ)နဲ႕ အျခား မဟာမိတ္ေတြက လူမ်ိဳးေပါင္းစံုတန္းတူညီမွ်ေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး စတာေတြ ပါ၀င္တဲ့ Freedom Charter ကို ေတာင္အာဖရိကအစိုးရဆီ တင္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရက ျငင္းဆန္ျပီး၊ မင္ဒဲလားအပါအ၀င္ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ဖမ္းဆီးခဲ့ပါတယ္။
၁၉၆၀ ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ ဒီလို normative leverage လုပ္ေနရံုနဲ႕ပဲ ေအာင္ပြဲရမွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို ေအအင္စီေခါင္းေဆာင္ေတြ သေဘာေပါက္လာၾကပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ၾကာေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြ၊ လက္မွတ္ထိုးေတာင္းဆိုမွဳေတြဟာ Apartheid အစိုးရ ရပ္တည္မွဳကို ေရြ႕လ်ားေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ဖူးဆိုတာကို သိျမင္လာၾကပါတယ္။ ဒါနဲ႕ ႏိုင္ငံနဲ႕အ၀ွမ္း ဆႏၵျပပြဲေတြကို ေအအင္စီေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ မဟာမိတ္ေတြ စုေပါင္းျပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ (၁၉၆၀) The Sharpeville Massacreမွာ ဆႏၵျပသူ (၆၉) ဦးက်ဆံုးျပီး၊ (၁၈၀) ေက်ာ္ ဒဏ္ရာရခဲ့ပါတယ္။ တိုင္းျပည္တ၀ွမ္းက ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားသူ လူႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ကိုလဲ အစိုးရက လိုက္လံဖမ္းဆီးပါေတာ့တယ္။
ဒီအခါမွာ ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနနဲ႕က ေရြးစရာလမ္း သိပ္မက်န္ေတာ့ပါဘူး။ လူထုတိုက္ပြဲတခုတည္းနဲ႕ မရ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ပါ ေပါင္းစပ္ရမယ္လို႕ အျမင္ရွိလာတာေၾကာင့္ မင္ဒဲလားနဲ႕ ေအအင္စီဟာ ဇူးလူးဘာသာစကားနဲ႕ “Spear of the Nation.” လို႕ အမည္ရတဲ့ military wing ကို တည္ေထာင္ပါေတာ့တယ္။ စစ္ေရးနဲ႕ ေတာင္အာဖရိက စစ္တပ္ကို ယွဥ္ႏိုင္ဖို႕ မလြယ္ကူပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ ေပါင္းစပ္ျခင္းအားျဖင့္ ေတြ႕ဆံုညွိႏွိဳင္းေရး စားပြဲေပၚကို အစိုးရဆီ တြန္းပို႕ႏိုင္လာမယ္လို႕ ယူဆခဲ့ၾကပါတယ္။
(၁၉၆၂) ခုႏွစ္မွာေတာ့ မင္ဒဲလားနဲ႕ ေခါင္းေဆာင္အခ်ိဳ႕ကို ေတာင္အာဖရိက လံုျခံဳေရးတပ္ေတြက ဖမ္းဆီးမိသြားပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အဖမ္းခံရျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ အစိုးရဆန္႕က်င္ေရးအရွိန္က ေႏွးက်သြားခဲ့ ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတြင္းလွဳပ္ရွားမွုေတြ အားေလ်ာ့ျပီး၊ ႏိုင္ငံျပင္ပက မင္ဒဲလားလြတ္ေျမာက္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳ၊ ႏိုင္ငံတကာကင္ပိန္းေတြရဲ႕ အရွိန္ကသာ ၾကီးထြားလာခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရထဲကို ၀င္ပူးျပီး (change from within) လုပ္မွပဲ ရေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားေတြက ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနရာယူလာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖိႏွိပ္မွဳရွိသမွ် ထၾကြပုန္ကန္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးအန္တုမွဳ ဆိုတာ ရွိေနမွာပဲဆိုတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးဥပေဒသေတြဟာ ေတာင္အာဖရိကမွာလဲ မွန္ကန္ခဲ့ပါတယ္။ မ်ိဳးဆက္သစ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ထပ္မံေပၚထြက္လာခဲ့ျပီး၊ ၁၉၆၀ ေႏွာင္းပိုင္းေတြမွာThe Black Consciousness Movement (BCM) စတာေတြ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။
၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ The Soweto uprising ေပၚထြက္လာပါတယ္။ ဒီလူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးကို လူငယ္ေက်ာင္းသားေတြက ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကတာပါ။ အေရးေတာ္ပံုၾကီးျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ပထမ ႏွစ္လအတြင္းမွာ လူငယ္ ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ျပီး၊ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလူထု အေရးေတာ္ပံုၾကီးကို ျပည္ပမွာ ရွိေနတဲ့ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္းေတြက အခ်ိန္ကိုက္ တိုင္မင္ေပးျပီး လွဳပ္ရွားေစခဲ့တာလဲ မဟုတ္သလို၊ ျပည္တြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္း ေခါင္းေဆာင္ေတြက တိုက္ပြဲေခၚယူခဲ့တာလဲ မဟုတ္ပါဘူး။
မတရား အဖိႏွိပ္ခံထားရတဲ့ လူထုလူတန္းစား အဖြဲ႕အစည္းဆိုတာ အခ်ိန္မေရြးေပါက္ကြဲႏိုင္တဲ့ ယမ္းအိုးၾကီးတခုလိုပါပဲ။ တခါတရံမွာ သာမန္အခ်ိန္ဆို ေရးၾကီးခြင္က်ယ္ လုပ္စရာ မဟုတ္တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေလးတခုကလဲ triggering event ၾကီးတခု ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ အေရးၾကီးတာက
ဒီလိုအခ်ိန္ေတြအတြက္ လူထုလူတန္းစား အလႊာအသီးသီးအၾကားမွာ အမာခံ တည္ေဆာက္ထားႏိုင္မွဳ၊ တိုက္ပြဲျဖစ္လာခဲ့ရင္ ႏိုင္ငံေရး ေရခ်ိန္ကို ေရရွည္ထိန္းထားႏိုင္မွဳ၊ အေျပာင္းအလဲကာလမွာ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ အာဏာလႊဲေျပာင္းရယူႏိုင္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး လက္ဦးမွဳ ရယူေရးတို႕အတြက္ ညွိႏွိဳင္းထားမွဳ၊ ခ်ိတ္ဆက္ထားမွဳ စတာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူထုအေရးေတာ္ပံုဆိုတာက တိုက္ပြဲေခၚတိုင္းလဲ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္တာပါ။ တိုက္ပြဲမေခၚပဲလဲ အခ်ိန္မေရြး ထျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။
၁၉၇၆ ခုႏွစ္၊ ေတာင္အာဖရိက လူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးကလဲ ဒီလိုပဲ ရုတ္ျခည္း ထျဖစ္သြားခဲ့တာပါ။ အစိုးရက လူမည္းေက်ာင္းသားေတြကို လူျဖဴ Boers ေတြရဲ႕ ဘာသာစကားကို အတင္းအၾကပ္ သင္ခိုင္းပါတယ္။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့ ေက်ာင္းသားေတြက ဆႏၵျပၾကပါတယ္။ လံုျခံဳေရးတပ္ေတြေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားေလးတေယာက္ ေသသြားပါတယ္။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့အတြက္ Soweto မွာ အဓိကရုဏ္းျဖစ္ျပီး၊ တႏိုင္ငံလံုးကို ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာေအာင္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဒီလူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးမွာ လူေပါင္း တစ္ေသာင္းေက်ာ္ခန္႕ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။
ဒီလူထု အေရးေတာ္ပံုၾကီးဟာ ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းမွာေတာ့ သမိုင္းတေကြ႕ကို ခ်ိဳးပစ္လိုက္ပါေတာ့တယ္။ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ အတြင္းက ပူးျပီးမွ ေျပာင္းလဲမွဳ လုပ္ေဆာင္ရမယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြရဲ႕ ပါးစပ္ေတြကို ပိတ္ပစ္လိုက္ပါတယ္။ သူတို႕ရဲ႕ စကားေတြကို လူထုက အယံုအၾကည္ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ေထာင္ထဲကို ေရာက္သြားတဲ့ မ်ိဳးဆက္သစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္းေခါင္းေဆာင္ေတြ ေထာင္ထဲမွာ ေပါင္းစည္းမိသြားၾကပါတယ္။ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ လူေတြက ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ျပီး ေအအင္စီနဲ႕ ပီေအစီအဖြဲ႕တို႕ရဲ႕ military wing ေတြမွာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္လာၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူ မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြ ထပ္ျပီး ေပၚထြက္လာ ပါတယ္။
(၁၉၈၃) မွာ အစိုးရက ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲျပဌာန္းျပီး၊ လူထုရဲ႕ တိုက္ပြဲေရခ်ိန္ကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႕နဲ႕ ေတာ္လွန္ဆန္႕က်င္သူေတြကို ျဖိဳခြဲဖို႕ ၾကိဳးစားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြထဲမွာ အာဏာနဲ႕ အခြင့္အေရးကို အေခ်ာင္လိုခ်င္သူေတြက နည္းေနခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကို ညီညီညာညာ ဆန္႕က်င္ခဲ့ၾကတာေၾကာင့္ အစိုးရစိတ္တိုင္းက် မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ အထိနာေစခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၈၅) ခုႏွစ္မွာ The Sharpeville Massacre ႏွစ္ဆယ့္ငါးႏွစ္ေျမာက္ ႏွစ္ပတ္လည္ကို လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ အသြင္နဲ႕ က်င္းပၾကတာေၾကာင့္ အစိုးရက ႏိုင္ငံေတာ္ကို အေရးေပၚအေျခအေန ေၾကျငာ လိုက္ရပါေတာ့တယ္။
ဒီအခါမွာ လူေပါင္း ႏွစ္သန္းေက်ာ္ကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ အဖြဲ႕အစည္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္က ႏိုင္ငံေရးအန္တုမွဳ လွဳပ္ရွားမွဳၾကီးကို စတင္ၾကပါေတာ့တယ္။ လွဳပ္ရွားမွဳတခုမွာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားတာက အေၾကာင္းမဟုတ္ပါ။ ဒီအဖြဲ႕အစည္းေတြအားလံုးဆီမွာ ခိုင္မာတဲ့ တိုက္ပြဲ၀င္စိတ္ဓာတ္ ရွိေနဖို႕ကသာ အေရးၾကီးတာပါ။ ဒီစိတ္ဓာတ္ရွိရင္ အေရးၾကံဳလာခ်ိန္မွာ အလိုအေလ်ာက္ ေပါင္းစည္းအား ထြက္သြားစျမဲပါပဲ။ ဒီအဖြဲ႕အစည္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္ဟာ Mass Democratic Movement (MDM) ေခါင္းစီးေအာက္မွာ လွဳပ္ရွားခဲ့ၾကပါတယ္။
တိုက္ပြဲမရွိပဲ တပ္ေပါင္းစုေတြ ဖြဲ႕လိုက္၊ ကြဲလိုက္၊ ျပဲလိုက္၊ ျပန္တည္ေထာင္လိုက္နဲ႕ သံသရာ လည္ေနတာထက္စာရင္ ဒီလို တိုက္ပြဲရွိခ်ိန္မွာ ကိုယ့္အဖြဲ႕အစည္း၊ သူ႕အဖြဲ႕အစည္းစတာေတြကို ေခါင္းစီးမတင္ပဲ တပ္ေပါင္းစု လွဳပ္ရွားမွဳသ႑ာန္ ေခါင္းစီးၾကီးတခု ေအာက္မွာ ညီညြတ္ေရး ျဖစ္တည္လာတာက ပိုျပီး ထိေရာက္မွဳ ရွိတယ္ဆိုတာ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ MDM လွဳပ္ရွားမွဳၾကီးက သက္ေသျပခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို လွဳပ္ရွားမွဳၾကီး အရွိန္ေကာင္းလာတာနဲ႕အမွ် အစိုးရဆီမွာ အာဏာရွိတာနဲ႕ စစ္တပ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ရံုက လြဲလို႕ ဘာမွ မက်န္ေတာ့ပါဘူး။ ျပည္တြင္းျပည္ပ legitimacy မရွိပါဘူး။ အစိုးရဆန္႕က်င္သူေတြဘက္မွာေတာ့ အမ်ားျပည္သူရဲ႕ ေထာက္ခံအားေပးမွဳ၊ ႏိုင္ငံတကာ အသိအမွတ္ ျပဳမွဳ၊ ေအာင္ပြဲကို မေဆာင္က်ဥ္းႏိုင္ေပမယ့္ အရွိန္တခုရွိတဲ့ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ အစိုးရဘက္က ႏွိမ္နင္းသမွ် ဖိေလၾကြေလ ျဖစ္လာတဲ့ ေရရွည္ ရပ္တည္ႏိုင္ေသာ တပ္ေပါင္းစု လွဳပ္ရွားမွဳၾကီး၊ ေငြေၾကးေတြ၊ အာဏာေတြနဲ႕ ေသြးေဆာင္ျဖားေယာင္းလို႕ မရႏိုင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕ ေတာ္လွန္စိတ္ ခိုင္မာမွဳ စတာေတြရဲ႕ အားေတြကို ရရွိေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအရွိန္ကို ေႏွာင့္ေႏွးေစခဲ့တဲ့ အတြင္းမွ ပူးသတ္မည္ဆိုသူမ်ားလဲ အေျခအေနမွန္ကို နားလည္သြားျပီး ပါးစပ္ပိတ္သြားသြားၾကပါျပီ။ ႏွစ္ဘက္စလံုးဟာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေနျပီး၊ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညီလာတဲ့ အေျခအေနျဖစ္လာပါတယ္။
ဒီလိုအေျခအေနမွာ အစိုးရဘက္က မင္ဒဲလားရဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးလိုေသာ ဆႏၵရွိမရွိကို ကနဦး အတည္ျပဳပါတယ္။ (၁၉၉၀) ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂) ရက္ေန႕မွာ မင္ဒဲလားကို လႊတ္ေပးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႕ ေအအင္စီႏွင့္ အျခားႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ban လုပ္ထားျခင္းကို ရုတ္သိမ္းမည္ျဖစ္ေၾကာင္း အစိုးရဘက္က စတင္ေၾကျငာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ မင္ဒဲလားက ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၁၁) ရက္ေန႕မွာ လြတ္ေျမာက္ခဲ့ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ေျခလွမ္းကို အစိုးရဘက္က စတင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို စတင္ခဲ့ရျခင္းကလဲ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညီမွ်လာျခင္းေၾကာင့္သာ ျပဳလုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျပီးတဲ့အခါမွာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ႏွစ္ဘက္စလံုးက အေပးအယူ လုပ္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ ေအအင္စီဘက္က လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကို စြန္႕လႊတ္ျပီး၊ အစိုးရဘက္က အေရးေပၚ အေျခအေန ရုတ္သိမ္းမွဳ၊ ဥပေဒမ်ား ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ၊ ျပည္ပေရာက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ ျပည္တြင္းကို လံုျခံဳစိတ္ခ်စြာ ျပန္လာႏိုင္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား လႊတ္ေပးမွဳ စတာေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနဆဲကာလမွာ ရာဇ၀တ္မွဳထူေျပာျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရး အျမင္ေပၚမူတည္ျပီး လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္းမွာ တိုက္ခိုက္မွဳမ်ား ရွိျခင္း၊ ဂိုဏ္းဂဏမ်ား ေပၚေပါက္လာျခင္း စတာေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို အေျခအေနကို ထိန္းႏိုင္ဖို႕အတြက္ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ စီးပြားေရးသမားေတြ ပူးေပါင္းျပီး National Peace Accord (NPA) ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံအလိုက္၊ ေဒသအလိုက္၊ ျမိဳ႕နယ္အလိုက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေကာင္စီေတြ ဖြဲ႕စည္းျပီး သင့္ျမတ္ေရးနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သင့္ျမတ္ေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ သင့္ျမတ္ေရးႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး အမည္ခံ အရွံဳးေပးေရး၊ အညံ့ခံေရး ေတြက မတူညီပါဘူး။
အမည္ခံ အရွံဳးေပးေရး၊ အညံ့ခံေရး လမ္းစဥ္ မဟုတ္တဲ့ မွန္ကန္ေသာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ သင့္ျမတ္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ဆိုတာက ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ေတြအားလံုး ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး စားပြဲေပၚ ေရာက္ရွိေနျပီးမွ ႏိုင္ငံေရးအရ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ဖို႕အတြက္ မလိုအပ္ေတာ့တာေၾကာင့္ သင့္ျမတ္ေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေကာင္စီေတြကို လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္းမွာ ဖြဲ႕စည္းလွဳပ္ရွားလာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး စားပြဲေပၚ မေရာက္ခင္မွာတုန္းကေတာ့ ႏိုင္ငံေရး အန္တုေရး၊ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ေရး၊ လူထုတိုက္ပြဲ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး လမ္းစဥ္ေတြကိုပဲ ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ျဖစ္စဥ္မွာ အသံုးျပဳခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုနဲ႕ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလမွာ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) က်င္းပႏိုင္ခဲ့ျပီး၊ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ေရာက္မွ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ ပထမဦးဆံုး လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနစဥ္ကာလေတြမွာလဲ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳေတြက မရပ္သြားပါဘူး။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲ စတင္လိုက္တာဟာ လူထုအတြက္ အက်ိဳးရွိေစမယ့္ ရလဒ္ေတြ ျဖစ္လာဖို႕ guaranteed မရွိပါဘူး။ တဘက္က အာဏာကို ရယူထားျပီး၊ စစ္တပ္ကို ၾကိဳးကိုင္ထားႏိုင္တဲ့ အစိုးရနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးတာမွာ လူထုေခါင္းေဆာင္ေတြ ဘက္မွာကလဲ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာအေနနဲ႕ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ အင္အား၊ ႏိုင္ငံတကာ ေထာက္ခံမွဳေတြ ရွိေနဖို႕ လိုပါတယ္။ ဒီလိုပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ မညီမွ်မွာ စိုးရိမ္တဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံတကာကလဲ ပိတ္ဆို႕အေရးယူမွဳကို ခ်က္ခ်င္း ျပန္ရုတ္သိမ္းျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါမွလဲ အာဏာရယူထားသူမ်ားဘက္မွ တဘက္သတ္ ႏိုင္ထက္စီးနင္း မေဆြးေႏြးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲျဖစ္စဥ္မွာ ေအအင္စီနဲ႕ အျခားႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕မ်ားဟာ လူထုဆႏၵျပပြဲမ်ား၊ သပိတ္မ်ားနဲ႕ အလုပ္မသြားေသာ ေန႕ရက္မ်ား စတဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳေတြကို အသံုးျပဳျပီး ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲစားပြဲအတြက္ coercive leverage ေတြ သံုးခဲ့ၾကပါတယ္။ အစိုးရထဲက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲကို မလိုလားသူမ်ားက ေနာက္ကြယ္ကေန ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ျပီး ေအအင္စီ အဖြဲ႕၀င္မ်ားကို သတ္ျဖတ္ခိုင္းမွဳေတြလဲ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၁၆)ရက္ေန႕မွာ အမ်ိဳးသမီးနဲ႕ ကေလးငယ္ေတြ အပါအ၀င္ ေအအင္စီ ေထာက္ခံသူ (၃၉) ေယာက္ကို Soweto uprising ႏွစ္ပတ္လည္ အခမ္းအနားတခုမွာ လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္မွဳ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။
ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းျဖစ္တဲ့ မင္ဒဲလားက အစိုးရကိုယ္တိုင္ ပါ၀င္ေနတဲ့ ဒီ Boipatong massacreကို လက္ပိုက္ၾကည့္မေနခဲ့ပါဘူး။ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) ထဲကေန ေအအင္စီကို ခ်က္ခ်င္းဆြဲထုတ္ျပီး၊ သူ႔ျပည္သူေတြကို လံုျခံဳေရးေပးဖို႕နဲ႕ အစိုးရကိုယ္တိုင္က်ဴးလြန္တဲ့ ဒီအၾကမ္းဖက္ကို စံုစမ္း အေရးယူေပးဖို႕ ႏိုင္ငံတကာကို ေတာင္းဆိုပါေတာ့တယ္။ မင္ဒဲလားရဲ႕ ေတာင္းဆိုမွဳေၾကာင့္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢက မစ္ရွင္ ဖြဲ႕ျပီး စံုစမ္းမွဳ ျပဳလုပ္ခဲ႕ပါတယ္။ ယူအင္မစ္ရွင္ဟာ ႏိုင္ငံတြင္းမွာ National Peace Accord က ဖြဲ႕စည္းတဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္နဲ႕ အတူ တြဲဖက္ျပီး၊ အမ်ားျပည္သူကို အၾကမ္းဖက္မွဳနဲ႕ ေႏွာင့္ယွက္မွဳေတြကို စံုစမ္းပါေတာ့တယ္။ အစိုးရအာဏာပိုင္ရဲ႕ ဘက္ေတာ္သားေတြ ပါ၀င္ေနေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ျပီး၊ ေကာ္မရွင္အစီရင္ခံ ထုတ္ျပန္ခဲ့တာေၾကာင့္ အစိုးရရဲ႕ အာဏာအလြဲသံုးစား လုပ္မွဳေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္လာပါေတာ့တယ္။
ဒီလို ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ျဖစ္စဥ္ကို ဟင္းခ်က္ေနရင္းနဲ႕ ျပန္ျပီး သတိရေနမိစဥ္မွာပဲ ဟင္းက်က္သြားတာေၾကာင့္ အိုးထဲကေန ပန္းကန္ေလးထဲ ထည့္ျပီး ထမင္းစားပြဲ၀ိုင္းေပၚ တင္လိုက္မိပါတယ္။ သားေပါက္စကေတာ့ chicken curry ဆိုျပီး ေအာ္ျမဴးေနေလရဲ႕။ သူလဲ တခါတေလ အေမခ်က္တဲ့ ဟင္းေလး စားခ်င္ရွာတယ္ ထင္ပါရဲ႕။ ကၽြန္မရဲ႕ ဟင္းခြက္ေလးကို ၾကည့္ရင္း ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ ေအာင္ပြဲလို႕ ၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္ သြားေတြးလိုက္မိေသးတယ္။ ဟင္းတခြက္ျဖစ္လာဖို႕ အသားစိမ္းေတြကို ဓားနဲ႕ ခုတ္ထစ္ လွီးျဖတ္ရတာက လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ မီးျပင္းျပင္းနဲ႕ ဆီပူလွိမ့္ရတာက Mass Democratic Movement ၊ မီးေအးေအးေလးနဲ႕ က်က္ေအာင္ထားရတာက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနစဥ္ကာလ၊ ျပီးေတာ့မွ ဟင္းေလးတခြက္ ရလာရတာ မဟုတ္ပါလား။ ဒီဟင္းေလးမွာ အရသာ အစပ္အဟပ္ မညီတာေတြ ရွိခ်င္လဲ ရွိေနမွာပါ။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အသားစိမ္းၾကီးကို ဒီအတိုင္း ေရခဲေသတၱာထဲ အေအးခံျပီး ပုပ္သိုးနံေစာ္သြားေစတာထက္စာရင္ ဓားနဲ႕ လွီးျဖတ္လိုက္၊ မီးျပင္းမွာ ဆီပူလွိမ့္လိုက္၊ မီးေအးနဲ႕ က်က္ေအာင္ထားလိုက္လုပ္ျပီး ဟင္းတခြက္အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းလိုက္တာကေတာ့ အက်ိဳးနည္းနည္းပိုရွိမယ္ ထင္ပါရဲ႕။
ခင္မမမ်ိဳး (၁၂၊ ၆၊ ၂၀၁၁)
ဟင္းတခြက္
ကၽြန္မ ဒီေန႕ ဟင္းတခြက္ ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဟင္းတခြက္ခ်က္တယ္ဆိုတာ အျမဲခ်က္ေနသူေတြ အဖို႕ေတာ့ အဆန္းတၾကယ္ မဟုတ္ေပမယ့္ ကၽြန္မလို တလေနမွ တခါေလာက္ေတာင္ ဟင္းမခ်က္သူေတြ အတြက္ေတာ့ ထူးထူးျခားျခား အလုပ္တခုပါ။ ကၽြန္မရဲ႕ ဟင္းခ်က္ပ်င္းမွဳကို ေထာက္ကူေပးေနတာေတြကေတာ့ ဂလိုဘယ္လိုင္ေဇးရွင္းေခတ္မွာ တကမၻာလံုး ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနတဲ့ ႏိုင္ငံစံု အစားအစာေတြရႏိုင္တဲ့ စားေသာက္ဆိုင္မ်ိဳးစံုပဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။
ကၽြန္မေနတဲ့ ျမိဳ႕ေလးက ပင္လယ္ကမ္းေျချမိဳ႕ေလးျဖစ္ျပီး၊ စားေသာက္ဆိုင္ေတြ အလြန္မ်ားတဲ့ ျမိဳ႕ပါ။ ကၽြန္မအိမ္ကေန ငါးမိနစ္ေလာက္ေလွ်ာက္ျပီး လမ္းမေပၚ ထြက္လိုက္တာနဲ႕ တရုတ္ဆိုင္၊ အိႏၵိယဆိုင္၊ Scottish စားေသာက္ဆိုင္၊ သီရိလကၤာဆိုင္၊ ဗီယက္နမ္ဆိုင္ စတဲ့ ဆိုင္ေတြအားလံုးေပါင္းလိုက္ရင္ ဆယ္ဆိုင္ေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ ဒီဆိုင္ေတြကလဲ ကိုယ္တိုင္သြားစရာေတာင္မလိုပဲ ဖုန္းေလးဆက္လိုက္တာနဲ႕ အခမဲ့ အိမ္တိုင္ ယာေရာက္ လာပို႕ေပးတဲ့ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီဆိုင္ေလးေတြက အစားအစာေတြကို ရိုးအီသြားရင္လဲ တျမိဳ႕လံုးမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနတဲ့ ဆိုင္ေတြကေန အိမ္တိုင္ယာေရာက္ လာပို႕ခ အနည္းငယ္ ေပးျပီး ဖုန္းဆက္ မွာယူလို႕ ရပါတယ္။
အိမ္ကို မွာမစားပဲ စားေသာက္ဆိုင္မွာ စားခ်င္တယ္ဆိုရင္လဲ မိနစ္အစိတ္ေလာက္ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္လိုက္ရင္ ပင္လယ္ကမ္းေျခက တသီတတန္း ဆိုင္ေပါင္းမ်ားစြာကို ေရာက္သြားႏိုင္ျပီး၊ အစားအစာမ်ိဳးစံုကို စိတ္တိုင္းက် စားႏိုင္ပါေတာ့တယ္။ ဒီလိုနဲ႕ အစကတည္းက ဟင္းခ်က္ပ်င္းတဲ့ ကၽြန္မတေယာက္ ဓားတခ်က္မ၀င့္ရပဲ၊ ဖုန္းတခ်က္ႏွိပ္ရျခင္းနဲ႕ လေပါင္းမ်ားစြာ၊ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနသားက်လိုက္ပံုမ်ား သားေပါက္စေလးေတာင္ ေက်ာင္းက ျပန္ေရာက္ျပီဆိုတာနဲ႕ စားေသာက္ဆိုင္ menu ေတြ အပံုလိုက္ထဲက တခုကို ေရြးထုတ္ျခင္း၊ တယ္လီဖုန္း ယူလာေပးျပီး မွာဖို႕ ေျပာျခင္း စတဲ့ အတတ္ပညာေတြကို ကၽြမ္းက်င္လာ ပါပေကာလား။
တခါတေလ ဆိုင္အစားအစာေတြကို မစားခ်င္တဲ့အခါေလးေတြ ဆိုရင္ေတာ့ freezer ထဲ ထည့္ထားတဲ့ အသင့္ျပင္ဆင္ျပီးသား အစားအစာေတြကို မီးဖိုထဲ ပစ္ထည့္ျပီး၊ မိနစ္ႏွစ္ဆယ္၊ နာရီ၀က္ေလာက္ ေစာင့္လိုက္ရင္ စားစရာေတြက ရလာပါေရာ။ ရံဖန္ရံခါေလးေတြမွာေတာ့ ဟင္းခ်က္နည္း စာအုပ္ေလးေတြကို ေဘးမွာ ခ်ျပီး ဟင္းေလးေတြ ခ်က္စားၾကည့္မိပါရဲ႕။ ဒါေပမယ့္လဲ အေတာ္ပဲ လက္၀င္လွသကိုး။
ဒီလို ဟင္းမခ်က္စားသူ ကၽြန္မတေယာက္ ဒီကေန႕ေတာ့ ဟင္းတခြက္ ခ်က္ရတဲ့ ဘ၀ ေရာက္ပါေတာ့တယ္။ အျဖစ္က ဒီလိုပါ။ သားအမိႏွစ္ေယာက္ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္ျပီး အျပန္မွာ ထံုးစံအတိုင္း လမ္းထိပ္က ကုန္စံုဆိုင္ေလးဆီမွာ ေရခဲမုန္႕နဲ႕ ေခ်ာကလက္ ၀ယ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီမွာ ကၽြန္မက baby wipesေလးကုန္ေနတာ သတိရျပီး၊ သြားယူပါတယ္။ သားေလးကို ျပန္ေတြ႕ေတာ့ ၾကက္သားရင္ပံု ပက္ကင္ထုတ္ေလးကို ကိုင္ရက္သား။ ကၽြန္မက ျပန္ထားဖို႕ ေျပာေတာ့လဲ မရဘူး။ မရမက ယူမယ္ေျပာတာေၾကာင့္ ၀ယ္ခဲ့ရပါေတာ့တယ္။ ၾကက္သြန္နီပါ ထပ္၀ယ္ရပါေသးတယ္။ ေတာ္ၾကာ အိမ္ေရာက္မွ တူတူဟင္းခ်က္မယ္လို႕ ေက်းဇူးရွင္ေလးက ေျပာလာရင္ မခက္ရေအာင္ပါ။ ဘယ္နဲ႕ သားေလး တေယာက္ေမြးထားမိပါတယ္။ သူက အေမေတာင္ ျပန္ျပီး ဟိုဟာခိုင္း၊ ဒီဟာခိုင္းနဲ႕။
ဒီလိုနဲ႕ အိမ္ျပန္ေရာက္ေတာ့ ထင္တဲ့အတိုင္းပဲ တူတူဟင္းခ်က္ရေအာင္လို႕ ေခၚျပီး၊ ေစြ႕ကနဲ မီးဖိုထဲ ေရာက္ေနတာေၾကာင့္ ကၽြန္မမွာ စိတ္မပါတပါနဲ႕ ၾကက္သြန္နီကိုလွီးျပီး၊ ဘီဒိုေတြထဲက ဟင္းခ်က္စရာ အမွဳန္႕မ်ိဳးစံုကို ထုတ္ရပါေတာ့တယ္။ expiry date ကိုလဲ ၾကည့္ရေသးရဲ႕။ ေနာက္ေတာ့ ၾကက္ရင္ပံုသားေလးေတြကို အတံုးေသးေသးေလးျဖစ္ေအာင္ ဓားကိုင္ျပီး လွီးျဖတ္ရပါေတာ့တယ္။ ၾကက္သြန္နီ၊ ဂ်င္းမွဳန္႕၊ ၾကက္သြန္ျဖဴမွဳန္႕၊ ငရုတ္သီးမွဳန္႕ေတြကို မီးအပူနဲ႕ ဆီသတ္ျပီး လွီးျဖတ္ထားတဲ့ အသားေတြကို ထပ္ထည့္ရပါတယ္။ ဆီပူလွိမ့္ျပီးမွ ေနာက္ေတာ့ ေရေႏြး အနည္းငယ္ေရာျပီး မီးေအးေအးနဲ႕ က်က္ေအာင္ ျပန္တည္ရပါတယ္။ ဒီလိုေတြ လုပ္ေနရင္း ကၽြန္မ အေတြးထဲကို ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္က အမွတ္တမဲ့နဲ႕ ၀င္ေရာက္လာပါတယ္။
ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္မွာတုန္းက ၁၉၅၀ ကနဦးကာလေတြမွာ အၾကမ္းမဖက္ ဥပေဒေဘာင္တြင္း လွဳပ္ရွားမွဳအေနနဲ႕ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု တန္းတူညီမွ်ေရးကို ေတာင္းဆိုျပီး၊ ေထာင္ထဲ၀င္ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အန္တုမွဳ ကင္ပိန္းေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေတာင္အာဖရိက အမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္(ေအအင္စီ)နဲ႕ အျခား မဟာမိတ္ေတြက လူမ်ိဳးေပါင္းစံုတန္းတူညီမွ်ေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး စတာေတြ ပါ၀င္တဲ့ Freedom Charter ကို ေတာင္အာဖရိကအစိုးရဆီ တင္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရက ျငင္းဆန္ျပီး၊ မင္ဒဲလားအပါအ၀င္ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ဖမ္းဆီးခဲ့ပါတယ္။
၁၉၆၀ ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ ဒီလို normative leverage လုပ္ေနရံုနဲ႕ပဲ ေအာင္ပြဲရမွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို ေအအင္စီေခါင္းေဆာင္ေတြ သေဘာေပါက္လာၾကပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ၾကာေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြ၊ လက္မွတ္ထိုးေတာင္းဆိုမွဳေတြဟာ Apartheid အစိုးရ ရပ္တည္မွဳကို ေရြ႕လ်ားေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ဖူးဆိုတာကို သိျမင္လာၾကပါတယ္။ ဒါနဲ႕ ႏိုင္ငံနဲ႕အ၀ွမ္း ဆႏၵျပပြဲေတြကို ေအအင္စီေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ မဟာမိတ္ေတြ စုေပါင္းျပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ (၁၉၆၀) The Sharpeville Massacreမွာ ဆႏၵျပသူ (၆၉) ဦးက်ဆံုးျပီး၊ (၁၈၀) ေက်ာ္ ဒဏ္ရာရခဲ့ပါတယ္။ တိုင္းျပည္တ၀ွမ္းက ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားသူ လူႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ကိုလဲ အစိုးရက လိုက္လံဖမ္းဆီးပါေတာ့တယ္။
ဒီအခါမွာ ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနနဲ႕က ေရြးစရာလမ္း သိပ္မက်န္ေတာ့ပါဘူး။ လူထုတိုက္ပြဲတခုတည္းနဲ႕ မရ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ပါ ေပါင္းစပ္ရမယ္လို႕ အျမင္ရွိလာတာေၾကာင့္ မင္ဒဲလားနဲ႕ ေအအင္စီဟာ ဇူးလူးဘာသာစကားနဲ႕ “Spear of the Nation.” လို႕ အမည္ရတဲ့ military wing ကို တည္ေထာင္ပါေတာ့တယ္။ စစ္ေရးနဲ႕ ေတာင္အာဖရိက စစ္တပ္ကို ယွဥ္ႏိုင္ဖို႕ မလြယ္ကူပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ ေပါင္းစပ္ျခင္းအားျဖင့္ ေတြ႕ဆံုညွိႏွိဳင္းေရး စားပြဲေပၚကို အစိုးရဆီ တြန္းပို႕ႏိုင္လာမယ္လို႕ ယူဆခဲ့ၾကပါတယ္။
(၁၉၆၂) ခုႏွစ္မွာေတာ့ မင္ဒဲလားနဲ႕ ေခါင္းေဆာင္အခ်ိဳ႕ကို ေတာင္အာဖရိက လံုျခံဳေရးတပ္ေတြက ဖမ္းဆီးမိသြားပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အဖမ္းခံရျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ အစိုးရဆန္႕က်င္ေရးအရွိန္က ေႏွးက်သြားခဲ့ ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတြင္းလွဳပ္ရွားမွုေတြ အားေလ်ာ့ျပီး၊ ႏိုင္ငံျပင္ပက မင္ဒဲလားလြတ္ေျမာက္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳ၊ ႏိုင္ငံတကာကင္ပိန္းေတြရဲ႕ အရွိန္ကသာ ၾကီးထြားလာခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရထဲကို ၀င္ပူးျပီး (change from within) လုပ္မွပဲ ရေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားေတြက ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနရာယူလာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖိႏွိပ္မွဳရွိသမွ် ထၾကြပုန္ကန္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးအန္တုမွဳ ဆိုတာ ရွိေနမွာပဲဆိုတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးဥပေဒသေတြဟာ ေတာင္အာဖရိကမွာလဲ မွန္ကန္ခဲ့ပါတယ္။ မ်ိဳးဆက္သစ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ထပ္မံေပၚထြက္လာခဲ့ျပီး၊ ၁၉၆၀ ေႏွာင္းပိုင္းေတြမွာThe Black Consciousness Movement (BCM) စတာေတြ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။
၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ The Soweto uprising ေပၚထြက္လာပါတယ္။ ဒီလူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးကို လူငယ္ေက်ာင္းသားေတြက ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကတာပါ။ အေရးေတာ္ပံုၾကီးျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ပထမ ႏွစ္လအတြင္းမွာ လူငယ္ ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ျပီး၊ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလူထု အေရးေတာ္ပံုၾကီးကို ျပည္ပမွာ ရွိေနတဲ့ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္းေတြက အခ်ိန္ကိုက္ တိုင္မင္ေပးျပီး လွဳပ္ရွားေစခဲ့တာလဲ မဟုတ္သလို၊ ျပည္တြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္း ေခါင္းေဆာင္ေတြက တိုက္ပြဲေခၚယူခဲ့တာလဲ မဟုတ္ပါဘူး။
မတရား အဖိႏွိပ္ခံထားရတဲ့ လူထုလူတန္းစား အဖြဲ႕အစည္းဆိုတာ အခ်ိန္မေရြးေပါက္ကြဲႏိုင္တဲ့ ယမ္းအိုးၾကီးတခုလိုပါပဲ။ တခါတရံမွာ သာမန္အခ်ိန္ဆို ေရးၾကီးခြင္က်ယ္ လုပ္စရာ မဟုတ္တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေလးတခုကလဲ triggering event ၾကီးတခု ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ အေရးၾကီးတာက ဒီလိုအခ်ိန္ေတြအတြက္ လူထုလူတန္းစား အလႊာအသီးသီးအၾကားမွာ အမာခံ တည္ေဆာက္ထားႏိုင္မွဳ၊ တိုက္ပြဲျဖစ္လာခဲ့ရင္ ႏိုင္ငံေရး ေရခ်ိန္ကို ေရရွည္ထိန္းထားႏိုင္မွဳ၊ အေျပာင္းအလဲကာလမွာ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ အာဏာလႊဲေျပာင္းရယူႏိုင္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး လက္ဦးမွဳ ရယူေရးတို႕အတြက္ ညွိႏွိဳင္းထားမွဳ၊ ခ်ိတ္ဆက္ထားမွဳ စတာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူထုအေရးေတာ္ပံုဆိုတာက တိုက္ပြဲေခၚတိုင္းလဲ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္တာပါ။ တိုက္ပြဲမေခၚပဲလဲ အခ်ိန္မေရြး ထျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။
၁၉၇၆ ခုႏွစ္၊ ေတာင္အာဖရိက လူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးကလဲ ဒီလိုပဲ ရုတ္ျခည္း ထျဖစ္သြားခဲ့တာပါ။ အစိုးရက လူမည္းေက်ာင္းသားေတြကို လူျဖဴ Boers ေတြရဲ႕ ဘာသာစကားကို အတင္းအၾကပ္ သင္ခိုင္းပါတယ္။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့ ေက်ာင္းသားေတြက ဆႏၵျပၾကပါတယ္။ လံုျခံဳေရးတပ္ေတြေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားေလးတေယာက္ ေသသြားပါတယ္။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့အတြက္ Soweto မွာ အဓိကရုဏ္းျဖစ္ျပီး၊ တႏိုင္ငံလံုးကို ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာေအာင္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဒီလူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးမွာ လူေပါင္း တစ္ေသာင္းေက်ာ္ခန္႕ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။
ဒီလူထု အေရးေတာ္ပံုၾကီးဟာ ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းမွာေတာ့ သမိုင္းတေကြ႕ကို ခ်ိဳးပစ္လိုက္ပါေတာ့တယ္။ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ အတြင္းက ပူးျပီးမွ ေျပာင္းလဲမွဳ လုပ္ေဆာင္ရမယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြရဲ႕ ပါးစပ္ေတြကို ပိတ္ပစ္လိုက္ပါတယ္။ သူတို႕ရဲ႕ စကားေတြကို လူထုက အယံုအၾကည္ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ေထာင္ထဲကို ေရာက္သြားတဲ့ မ်ိဳးဆက္သစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္းေခါင္းေဆာင္ေတြ ေထာင္ထဲမွာ ေပါင္းစည္းမိသြားၾကပါတယ္။ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ လူေတြက ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ျပီး ေအအင္စီနဲ႕ ပီေအစီအဖြဲ႕တို႕ရဲ႕ military wing ေတြမွာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္လာၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူ မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြ ထပ္ျပီး ေပၚထြက္လာ ပါတယ္။
(၁၉၈၃) မွာ အစိုးရက ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲျပဌာန္းျပီး၊ လူထုရဲ႕ တိုက္ပြဲေရခ်ိန္ကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႕နဲ႕ ေတာ္လွန္ဆန္႕က်င္သူေတြကို ျဖိဳခြဲဖို႕ ၾကိဳးစားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြထဲမွာ အာဏာနဲ႕ အခြင့္အေရးကို အေခ်ာင္လိုခ်င္သူေတြက နည္းေနခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကို ညီညီညာညာ ဆန္႕က်င္ခဲ့ၾကတာေၾကာင့္ အစိုးရစိတ္တိုင္းက် မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ အထိနာေစခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၈၅) ခုႏွစ္မွာ The Sharpeville Massacre ႏွစ္ဆယ့္ငါးႏွစ္ေျမာက္ ႏွစ္ပတ္လည္ကို လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ အသြင္နဲ႕ က်င္းပၾကတာေၾကာင့္ အစိုးရက ႏိုင္ငံေတာ္ကို အေရးေပၚအေျခအေန ေၾကျငာ လိုက္ရပါေတာ့တယ္။
ဒီအခါမွာ လူေပါင္း ႏွစ္သန္းေက်ာ္ကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ အဖြဲ႕အစည္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္က ႏိုင္ငံေရးအန္တုမွဳ လွဳပ္ရွားမွဳၾကီးကို စတင္ၾကပါေတာ့တယ္။ လွဳပ္ရွားမွဳတခုမွာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားတာက အေၾကာင္းမဟုတ္ပါ။ ဒီအဖြဲ႕အစည္းေတြအားလံုးဆီမွာ ခိုင္မာတဲ့ တိုက္ပြဲ၀င္စိတ္ဓာတ္ ရွိေနဖို႕ကသာ အေရးၾကီးတာပါ။ ဒီစိတ္ဓာတ္ရွိရင္ အေရးၾကံဳလာခ်ိန္မွာ အလိုအေလ်ာက္ ေပါင္းစည္းအား ထြက္သြားစျမဲပါပဲ။ ဒီအဖြဲ႕အစည္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္ဟာ Mass Democratic Movement (MDM) ေခါင္းစီးေအာက္မွာ လွဳပ္ရွားခဲ့ၾကပါတယ္။
တိုက္ပြဲမရွိပဲ တပ္ေပါင္းစုေတြ ဖြဲ႕လိုက္၊ ကြဲလိုက္၊ ျပဲလိုက္၊ ျပန္တည္ေထာင္လိုက္နဲ႕ သံသရာ လည္ေနတာထက္စာရင္ ဒီလို တိုက္ပြဲရွိခ်ိန္မွာ ကိုယ့္အဖြဲ႕အစည္း၊ သူ႕အဖြဲ႕အစည္းစတာေတြကို ေခါင္းစီးမတင္ပဲ တပ္ေပါင္းစု လွဳပ္ရွားမွဳသ႑ာန္ ေခါင္းစီးၾကီးတခု ေအာက္မွာ ညီညြတ္ေရး ျဖစ္တည္လာတာက ပိုျပီး ထိေရာက္မွဳ ရွိတယ္ဆိုတာ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ MDM လွဳပ္ရွားမွဳၾကီးက သက္ေသျပခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို လွဳပ္ရွားမွဳၾကီး အရွိန္ေကာင္းလာတာနဲ႕အမွ် အစိုးရဆီမွာ အာဏာရွိတာနဲ႕ စစ္တပ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ရံုက လြဲလို႕ ဘာမွ မက်န္ေတာ့ပါဘူး။ ျပည္တြင္းျပည္ပ legitimacy မရွိပါဘူး။ အစိုးရဆန္႕က်င္သူေတြဘက္မွာေတာ့ အမ်ားျပည္သူရဲ႕ ေထာက္ခံအားေပးမွဳ၊ ႏိုင္ငံတကာ အသိအမွတ္ ျပဳမွဳ၊ ေအာင္ပြဲကို မေဆာင္က်ဥ္းႏိုင္ေပမယ့္ အရွိန္တခုရွိတဲ့ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ အစိုးရဘက္က ႏွိမ္နင္းသမွ် ဖိေလၾကြေလ ျဖစ္လာတဲ့ ေရရွည္ ရပ္တည္ႏိုင္ေသာ တပ္ေပါင္းစု လွဳပ္ရွားမွဳၾကီး၊ ေငြေၾကးေတြ၊ အာဏာေတြနဲ႕ ေသြးေဆာင္ျဖားေယာင္းလို႕ မရႏိုင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕ ေတာ္လွန္စိတ္ ခိုင္မာမွဳ စတာေတြရဲ႕ အားေတြကို ရရွိေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအရွိန္ကို ေႏွာင့္ေႏွးေစခဲ့တဲ့ အတြင္းမွ ပူးသတ္မည္ဆိုသူမ်ားလဲ အေျခအေနမွန္ကို နားလည္သြားျပီး ပါးစပ္ပိတ္သြားသြားၾကပါျပီ။ ႏွစ္ဘက္စလံုးဟာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေနျပီး၊ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညီလာတဲ့ အေျခအေနျဖစ္လာပါတယ္။
ဒီလိုအေျခအေနမွာ အစိုးရဘက္က မင္ဒဲလားရဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးလိုေသာ ဆႏၵရွိမရွိကို ကနဦး အတည္ျပဳပါတယ္။ (၁၉၉၀) ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂) ရက္ေန႕မွာ မင္ဒဲလားကို လႊတ္ေပးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႕ ေအအင္စီႏွင့္ အျခားႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ban လုပ္ထားျခင္းကို ရုတ္သိမ္းမည္ျဖစ္ေၾကာင္း အစိုးရဘက္က စတင္ေၾကျငာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ မင္ဒဲလားက ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၁၁) ရက္ေန႕မွာ လြတ္ေျမာက္ခဲ့ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ေျခလွမ္းကို အစိုးရဘက္က စတင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို စတင္ခဲ့ရျခင္းကလဲ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညီမွ်လာျခင္းေၾကာင့္သာ ျပဳလုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျပီးတဲ့အခါမွာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ႏွစ္ဘက္စလံုးက အေပးအယူ လုပ္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ ေအအင္စီဘက္က လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကို စြန္႕လႊတ္ျပီး၊ အစိုးရဘက္က အေရးေပၚ အေျခအေန ရုတ္သိမ္းမွဳ၊ ဥပေဒမ်ား ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ၊ ျပည္ပေရာက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ ျပည္တြင္းကို လံုျခံဳစိတ္ခ်စြာ ျပန္လာႏိုင္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား လႊတ္ေပးမွဳ စတာေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနဆဲကာလမွာ ရာဇ၀တ္မွဳထူေျပာျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရး အျမင္ေပၚမူတည္ျပီး လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္းမွာ တိုက္ခိုက္မွဳမ်ား ရွိျခင္း၊ ဂိုဏ္းဂဏမ်ား ေပၚေပါက္လာျခင္း စတာေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို အေျခအေနကို ထိန္းႏိုင္ဖို႕အတြက္ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ စီးပြားေရးသမားေတြ ပူးေပါင္းျပီး National Peace Accord (NPA) ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံအလိုက္၊ ေဒသအလိုက္၊ ျမိဳ႕နယ္အလိုက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေကာင္စီေတြ ဖြဲ႕စည္းျပီး သင့္ျမတ္ေရးနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သင့္ျမတ္ေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ သင့္ျမတ္ေရးႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး အမည္ခံ အရွံဳးေပးေရး၊ အညံ့ခံေရး ေတြက မတူညီပါဘူး။
အမည္ခံ အရွံဳးေပးေရး၊ အညံ့ခံေရး လမ္းစဥ္ မဟုတ္တဲ့ မွန္ကန္ေသာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ သင့္ျမတ္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ဆိုတာက ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ေတြအားလံုး ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး စားပြဲေပၚ ေရာက္ရွိေနျပီးမွ ႏိုင္ငံေရးအရ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ဖို႕အတြက္ မလိုအပ္ေတာ့တာေၾကာင့္ သင့္ျမတ္ေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေကာင္စီေတြကို လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္းမွာ ဖြဲ႕စည္းလွဳပ္ရွားလာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး စားပြဲေပၚ မေရာက္ခင္မွာတုန္းကေတာ့ ႏိုင္ငံေရး အန္တုေရး၊ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ေရး၊ လူထုတိုက္ပြဲ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး လမ္းစဥ္ေတြကိုပဲ ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ျဖစ္စဥ္မွာ အသံုးျပဳခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုနဲ႕ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလမွာ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) က်င္းပႏိုင္ခဲ့ျပီး၊ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ေရာက္မွ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ ပထမဦးဆံုး လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနစဥ္ကာလေတြမွာလဲ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳေတြက မရပ္သြားပါဘူး။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲ စတင္လိုက္တာဟာ လူထုအတြက္ အက်ိဳးရွိေစမယ့္ ရလဒ္ေတြ ျဖစ္လာဖို႕ guaranteed မရွိပါဘူး။ တဘက္က အာဏာကို ရယူထားျပီး၊ စစ္တပ္ကို ၾကိဳးကိုင္ထားႏိုင္တဲ့ အစိုးရနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးတာမွာ လူထုေခါင္းေဆာင္ေတြ ဘက္မွာကလဲ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာအေနနဲ႕ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ အင္အား၊ ႏိုင္ငံတကာ ေထာက္ခံမွဳေတြ ရွိေနဖို႕ လိုပါတယ္။ ဒီလိုပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ မညီမွ်မွာ စိုးရိမ္တဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံတကာကလဲ ပိတ္ဆို႕အေရးယူမွဳကို ခ်က္ခ်င္း ျပန္ရုတ္သိမ္းျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါမွလဲ အာဏာရယူထားသူမ်ားဘက္မွ တဘက္သတ္ ႏိုင္ထက္စီးနင္း မေဆြးေႏြးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲျဖစ္စဥ္မွာ ေအအင္စီနဲ႕ အျခားႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕မ်ားဟာ လူထုဆႏၵျပပြဲမ်ား၊ သပိတ္မ်ားနဲ႕ အလုပ္မသြားေသာ ေန႕ရက္မ်ား စတဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳေတြကို အသံုးျပဳျပီး ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲစားပြဲအတြက္ coercive leverage ေတြ သံုးခဲ့ၾကပါတယ္။ အစိုးရထဲက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲကို မလိုလားသူမ်ားက ေနာက္ကြယ္ကေန ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ျပီး ေအအင္စီ အဖြဲ႕၀င္မ်ားကို သတ္ျဖတ္ခိုင္းမွဳေတြလဲ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၁၆)ရက္ေန႕မွာ အမ်ိဳးသမီးနဲ႕ ကေလးငယ္ေတြ အပါအ၀င္ ေအအင္စီ ေထာက္ခံသူ (၃၉) ေယာက္ကို Soweto uprising ႏွစ္ပတ္လည္ အခမ္းအနားတခုမွာ လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္မွဳ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။
ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းျဖစ္တဲ့ မင္ဒဲလားက အစိုးရကိုယ္တိုင္ ပါ၀င္ေနတဲ့ ဒီ Boipatong massacreကို လက္ပိုက္ၾကည့္မေနခဲ့ပါဘူး။ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) ထဲကေန ေအအင္စီကို ခ်က္ခ်င္းဆြဲထုတ္ျပီး၊ သူ႔ျပည္သူေတြကို လံုျခံဳေရးေပးဖို႕နဲ႕ အစိုးရကိုယ္တိုင္က်ဴးလြန္တဲ့ ဒီအၾကမ္းဖက္ကို စံုစမ္း အေရးယူေပးဖို႕ ႏိုင္ငံတကာကို ေတာင္းဆိုပါေတာ့တယ္။ မင္ဒဲလားရဲ႕ ေတာင္းဆိုမွဳေၾကာင့္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢက မစ္ရွင္ ဖြဲ႕ျပီး စံုစမ္းမွဳ ျပဳလုပ္ခဲ႕ပါတယ္။ ယူအင္မစ္ရွင္ဟာ ႏိုင္ငံတြင္းမွာ National Peace Accord က ဖြဲ႕စည္းတဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္နဲ႕ အတူ တြဲဖက္ျပီး၊ အမ်ားျပည္သူကို အၾကမ္းဖက္မွဳနဲ႕ ေႏွာင့္ယွက္မွဳေတြကို စံုစမ္းပါေတာ့တယ္။ အစိုးရအာဏာပိုင္ရဲ႕ ဘက္ေတာ္သားေတြ ပါ၀င္ေနေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ျပီး၊ ေကာ္မရွင္အစီရင္ခံ ထုတ္ျပန္ခဲ့တာေၾကာင့္ အစိုးရရဲ႕ အာဏာအလြဲသံုးစား လုပ္မွဳေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္လာပါေတာ့တယ္။
ဒီလို ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ျဖစ္စဥ္ကို ဟင္းခ်က္ေနရင္းနဲ႕ ျပန္ျပီး သတိရေနမိစဥ္မွာပဲ ဟင္းက်က္သြားတာေၾကာင့္ အိုးထဲကေန ပန္းကန္ေလးထဲ ထည့္ျပီး ထမင္းစားပြဲ၀ိုင္းေပၚ တင္လိုက္မိပါတယ္။ သားေပါက္စကေတာ့ chicken curry ဆိုျပီး ေအာ္ျမဴးေနေလရဲ႕။ သူလဲ တခါတေလ အေမခ်က္တဲ့ ဟင္းေလး စားခ်င္ရွာတယ္ ထင္ပါရဲ႕။ ကၽြန္မရဲ႕ ဟင္းခြက္ေလးကို ၾကည့္ရင္း ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ ေအာင္ပြဲလို႕ ၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္ သြားေတြးလိုက္မိေသးတယ္။ ဟင္းတခြက္ျဖစ္လာဖို႕ အသားစိမ္းေတြကို ဓားနဲ႕ ခုတ္ထစ္ လွီးျဖတ္ရတာက လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ မီးျပင္းျပင္းနဲ႕ ဆီပူလွိမ့္ရတာက Mass Democratic Movement ၊ မီးေအးေအးေလးနဲ႕ က်က္ေအာင္ထားရတာက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနစဥ္ကာလ၊ ျပီးေတာ့မွ ဟင္းေလးတခြက္ ရလာရတာ မဟုတ္ပါလား။ ဒီဟင္းေလးမွာ အရသာ အစပ္အဟပ္ မညီတာေတြ ရွိခ်င္လဲ ရွိေနမွာပါ။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အသားစိမ္းၾကီးကို ဒီအတိုင္း ေရခဲေသတၱာထဲ အေအးခံျပီး ပုပ္သိုးနံေစာ္သြားေစတာထက္စာရင္ ဓားနဲ႕ လွီးျဖတ္လိုက္၊ မီးျပင္းမွာ ဆီပူလွိမ့္လိုက္၊ မီးေအးနဲ႕ က်က္ေအာင္ထားလိုက္လုပ္ျပီး ဟင္းတခြက္အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းလိုက္တာကေတာ့ အက်ိဳးနည္းနည္းပိုရွိမယ္ ထင္ပါရဲ႕။
ခင္မမမ်ိဳး (၁၂၊ ၆၊ ၂၀၁၁)
ကၽြန္မေနတဲ့ ျမိဳ႕ေလးက ပင္လယ္ကမ္းေျချမိဳ႕ေလးျဖစ္ျပီး၊
စားေသာက္ဆိုင္ေတြ အလြန္မ်ားတဲ့ ျမိဳ႕ပါ။ ကၽြန္မအိမ္ကေန ငါးမိနစ္ေလာက္ေလွ်ာက္ျပီး လမ္းမေပၚ ထြက္လိုက္တာနဲ႕ တရုတ္ဆိုင္၊ အိႏၵိယဆိုင္၊ Scottish စားေသာက္ဆိုင္၊ သီရိလကၤာဆိုင္၊ ဗီယက္နမ္ဆိုင္ စတဲ့ ဆိုင္ေတြအားလံုးေပါင္းလိုက္ရင္ ဆယ္ဆိုင္ေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ ဒီဆိုင္ေတြကလဲ ကိုယ္တိုင္သြားစရာေတာင္မလိုပဲ ဖုန္းေလးဆက္လိုက္တာနဲ႕ အခမဲ့ အိမ္တိုင္ ယာေရာက္ လာပို႕ေပးတဲ့ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီဆိုင္ေလးေတြက အစားအစာေတြကို ရိုးအီသြားရင္လဲ တျမိဳ႕လံုးမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနတဲ့ ဆိုင္ေတြကေန အိမ္တိုင္ယာေရာက္ လာပို႕ခ အနည္းငယ္ ေပးျပီး ဖုန္းဆက္ မွာယူလို႕ ရပါတယ္။အိမ္ကို မွာမစားပဲ စားေသာက္ဆိုင္မွာ စားခ်င္တယ္ဆိုရင္လဲ မိနစ္အစိတ္ေလာက္ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္လိုက္ရင္ ပင္လယ္ကမ္းေျခက တသီတတန္း ဆိုင္ေပါင္းမ်ားစြာကို ေရာက္သြားႏိုင္ျပီး၊ အစားအစာမ်ိဳးစံုကို စိတ္တိုင္းက် စားႏိုင္ပါေတာ့တယ္။ ဒီလိုနဲ႕ အစကတည္းက ဟင္းခ်က္ပ်င္းတဲ့ ကၽြန္မတေယာက္ ဓားတခ်က္မ၀င့္ရပဲ၊ ဖုန္းတခ်က္ႏွိပ္ရျခင္းနဲ႕ လေပါင္းမ်ားစြာ၊ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနသားက်လိုက္ပံုမ်ား သားေပါက္စေလးေတာင္ ေက်ာင္းက ျပန္ေရာက္ျပီဆိုတာနဲ႕ စားေသာက္ဆိုင္ menu ေတြ အပံုလိုက္ထဲက တခုကို ေရြးထုတ္ျခင္း၊ တယ္လီဖုန္း ယူလာေပးျပီး မွာဖို႕ ေျပာျခင္း စတဲ့ အတတ္ပညာေတြကို ကၽြမ္းက်င္လာ ပါပေကာလား။
တခါတေလ ဆိုင္အစားအစာေတြကို မစားခ်င္တဲ့အခါေလးေတြ ဆိုရင္ေတာ့ freezer ထဲ ထည့္ထားတဲ့ အသင့္ျပင္ဆင္ျပီးသား အစားအစာေတြကို မီးဖိုထဲ ပစ္ထည့္ျပီး၊ မိနစ္ႏွစ္ဆယ္၊ နာရီ၀က္ေလာက္ ေစာင့္လိုက္ရင္ စားစရာေတြက ရလာပါေရာ။ ရံဖန္ရံခါေလးေတြမွာေတာ့ ဟင္းခ်က္နည္း စာအုပ္ေလးေတြကို ေဘးမွာ ခ်ျပီး ဟင္းေလးေတြ ခ်က္စားၾကည့္မိပါရဲ႕။ ဒါေပမယ့္လဲ အေတာ္ပဲ လက္၀င္လွသကိုး။
ဒီလို ဟင္းမခ်က္စားသူ ကၽြန္မတေယာက္ ဒီကေန႕ေတာ့ ဟင္းတခြက္ ခ်က္ရတဲ့ ဘ၀ ေရာက္ပါေတာ့တယ္။ အျဖစ္က ဒီလိုပါ။ သားအမိႏွစ္ေယာက္ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္ျပီး အျပန္မွာ ထံုးစံအတိုင္း လမ္းထိပ္က ကုန္စံုဆိုင္ေလးဆီမွာ ေရခဲမုန္႕နဲ႕ ေခ်ာကလက္ ၀ယ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီမွာ ကၽြန္မက baby wipesေလးကုန္ေနတာ သတိရျပီး၊ သြားယူပါတယ္။ သားေလးကို ျပန္ေတြ႕ေတာ့ ၾကက္သားရင္ပံု ပက္ကင္ထုတ္ေလးကို ကိုင္ရက္သား။ ကၽြန္မက ျပန္ထားဖို႕ ေျပာေတာ့လဲ မရဘူး။ မရမက ယူမယ္ေျပာတာေၾကာင့္ ၀ယ္ခဲ့ရပါေတာ့တယ္။ ၾကက္သြန္နီပါ ထပ္၀ယ္ရပါေသးတယ္။ ေတာ္ၾကာ အိမ္ေရာက္မွ တူတူဟင္းခ်က္မယ္လို႕ ေက်းဇူးရွင္ေလးက ေျပာလာရင္ မခက္ရေအာင္ပါ။ ဘယ္နဲ႕ သားေလး တေယာက္ေမြးထားမိပါတယ္။ သူက အေမေတာင္ ျပန္ျပီး ဟိုဟာခိုင္း၊ ဒီဟာခိုင္းနဲ႕။
ဒီလိုနဲ႕ အိမ္ျပန္ေရာက္ေတာ့ ထင္တဲ့အတိုင္းပဲ တူတူဟင္းခ်က္ရေအာင္လို႕ ေခၚျပီး၊ ေစြ႕ကနဲ မီးဖိုထဲ ေရာက္ေနတာေၾကာင့္ ကၽြန္မမွာ စိတ္မပါတပါနဲ႕ ၾကက္သြန္နီကိုလွီးျပီး၊ ဘီဒိုေတြထဲက ဟင္းခ်က္စရာ အမွဳန္႕မ်ိဳးစံုကို ထုတ္ရပါေတာ့တယ္။ expiry date ကိုလဲ ၾကည့္ရေသးရဲ႕။ ေနာက္ေတာ့ ၾကက္ရင္ပံုသားေလးေတြကို အတံုးေသးေသးေလးျဖစ္ေအာင္ ဓားကိုင္ျပီး လွီးျဖတ္ရပါေတာ့တယ္။ ၾကက္သြန္နီ၊ ဂ်င္းမွဳန္႕၊ ၾကက္သြန္ျဖဴမွဳန္႕၊ ငရုတ္သီးမွဳန္႕ေတြကို မီးအပူနဲ႕ ဆီသတ္ျပီး လွီးျဖတ္ထားတဲ့ အသားေတြကို ထပ္ထည့္ရပါတယ္။ ဆီပူလွိမ့္ျပီးမွ ေနာက္ေတာ့ ေရေႏြး အနည္းငယ္ေရာျပီး မီးေအးေအးနဲ႕ က်က္ေအာင္ ျပန္တည္ရပါတယ္။ ဒီလိုေတြ လုပ္ေနရင္း ကၽြန္မ အေတြးထဲကို ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္က အမွတ္တမဲ့နဲ႕ ၀င္ေရာက္လာပါတယ္။
ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္မွာတုန္းက ၁၉၅၀ ကနဦးကာလေတြမွာ အၾကမ္းမဖက္ ဥပေဒေဘာင္တြင္း လွဳပ္ရွားမွဳအေနနဲ႕ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု တန္းတူညီမွ်ေရးကို ေတာင္းဆိုျပီး၊ ေထာင္ထဲ၀င္ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အန္တုမွဳ ကင္ပိန္းေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေတာင္အာဖရိက အမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္(ေအအင္စီ)နဲ႕ အျခား မဟာမိတ္ေတြက လူမ်ိဳးေပါင္းစံုတန္းတူညီမွ်ေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး စတာေတြ ပါ၀င္တဲ့ Freedom Charter ကို ေတာင္အာဖရိကအစိုးရဆီ တင္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရက ျငင္းဆန္ျပီး၊ မင္ဒဲလားအပါအ၀င္ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ဖမ္းဆီးခဲ့ပါတယ္။
၁၉၆၀ ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ ဒီလို normative leverage လုပ္ေနရံုနဲ႕ပဲ ေအာင္ပြဲရမွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို ေအအင္စီေခါင္းေဆာင္ေတြ သေဘာေပါက္လာၾကပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ၾကာေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြ၊ လက္မွတ္ထိုးေတာင္းဆိုမွဳေတြဟာ Apartheid အစိုးရ ရပ္တည္မွဳကို ေရြ႕လ်ားေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ဖူးဆိုတာကို သိျမင္လာၾကပါတယ္။ ဒါနဲ႕ ႏိုင္ငံနဲ႕အ၀ွမ္း ဆႏၵျပပြဲေတြကို ေအအင္စီေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ မဟာမိတ္ေတြ စုေပါင္းျပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ (၁၉၆၀) The Sharpeville Massacreမွာ ဆႏၵျပသူ (၆၉) ဦးက်ဆံုးျပီး၊ (၁၈၀) ေက်ာ္ ဒဏ္ရာရခဲ့ပါတယ္။ တိုင္းျပည္တ၀ွမ္းက ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားသူ လူႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ကိုလဲ အစိုးရက လိုက္လံဖမ္းဆီးပါေတာ့တယ္။
ဒီအခါမွာ ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနနဲ႕က ေရြးစရာလမ္း သိပ္မက်န္ေတာ့ပါဘူး။ လူထုတိုက္ပြဲတခုတည္းနဲ႕ မရ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ပါ ေပါင္းစပ္ရမယ္လို႕ အျမင္ရွိလာတာေၾကာင့္ မင္ဒဲလားနဲ႕ ေအအင္စီဟာ ဇူးလူးဘာသာစကားနဲ႕ “Spear of the Nation.” လို႕ အမည္ရတဲ့ military wing ကို တည္ေထာင္ပါေတာ့တယ္။ စစ္ေရးနဲ႕ ေတာင္အာဖရိက စစ္တပ္ကို ယွဥ္ႏိုင္ဖို႕ မလြယ္ကူပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ ေပါင္းစပ္ျခင္းအားျဖင့္ ေတြ႕ဆံုညွိႏွိဳင္းေရး စားပြဲေပၚကို အစိုးရဆီ တြန္းပို႕ႏိုင္လာမယ္လို႕ ယူဆခဲ့ၾကပါတယ္။
(၁၉၆၂) ခုႏွစ္မွာေတာ့ မင္ဒဲလားနဲ႕ ေခါင္းေဆာင္အခ်ိဳ႕ကို ေတာင္အာဖရိက လံုျခံဳေရးတပ္ေတြက ဖမ္းဆီးမိသြားပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အဖမ္းခံရျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ အစိုးရဆန္႕က်င္ေရးအရွိန္က ေႏွးက်သြားခဲ့ ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတြင္းလွဳပ္ရွားမွုေတြ အားေလ်ာ့ျပီး၊ ႏိုင္ငံျပင္ပက မင္ဒဲလားလြတ္ေျမာက္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳ၊ ႏိုင္ငံတကာကင္ပိန္းေတြရဲ႕ အရွိန္ကသာ ၾကီးထြားလာခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရထဲကို ၀င္ပူးျပီး (change from within) လုပ္မွပဲ ရေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားေတြက ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနရာယူလာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖိႏွိပ္မွဳရွိသမွ် ထၾကြပုန္ကန္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးအန္တုမွဳ ဆိုတာ ရွိေနမွာပဲဆိုတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးဥပေဒသေတြဟာ ေတာင္အာဖရိကမွာလဲ မွန္ကန္ခဲ့ပါတယ္။ မ်ိဳးဆက္သစ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ထပ္မံေပၚထြက္လာခဲ့ျပီး၊ ၁၉၆၀ ေႏွာင္းပိုင္းေတြမွာThe Black Consciousness Movement (BCM) စတာေတြ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။
၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ The Soweto uprising ေပၚထြက္လာပါတယ္။ ဒီလူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးကို လူငယ္ေက်ာင္းသားေတြက ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကတာပါ။ အေရးေတာ္ပံုၾကီးျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ပထမ ႏွစ္လအတြင္းမွာ လူငယ္ ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ျပီး၊ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလူထု အေရးေတာ္ပံုၾကီးကို ျပည္ပမွာ ရွိေနတဲ့ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္းေတြက အခ်ိန္ကိုက္ တိုင္မင္ေပးျပီး လွဳပ္ရွားေစခဲ့တာလဲ မဟုတ္သလို၊ ျပည္တြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္း ေခါင္းေဆာင္ေတြက တိုက္ပြဲေခၚယူခဲ့တာလဲ မဟုတ္ပါဘူး။
မတရား အဖိႏွိပ္ခံထားရတဲ့ လူထုလူတန္းစား အဖြဲ႕အစည္းဆိုတာ အခ်ိန္မေရြးေပါက္ကြဲႏိုင္တဲ့ ယမ္းအိုးၾကီးတခုလိုပါပဲ။ တခါတရံမွာ သာမန္အခ်ိန္ဆို ေရးၾကီးခြင္က်ယ္ လုပ္စရာ မဟုတ္တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေလးတခုကလဲ triggering event ၾကီးတခု ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ အေရးၾကီးတာက
ဒီလိုအခ်ိန္ေတြအတြက္ လူထုလူတန္းစား အလႊာအသီးသီးအၾကားမွာ အမာခံ တည္ေဆာက္ထားႏိုင္မွဳ၊ တိုက္ပြဲျဖစ္လာခဲ့ရင္ ႏိုင္ငံေရး ေရခ်ိန္ကို ေရရွည္ထိန္းထားႏိုင္မွဳ၊ အေျပာင္းအလဲကာလမွာ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ အာဏာလႊဲေျပာင္းရယူႏိုင္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး လက္ဦးမွဳ ရယူေရးတို႕အတြက္ ညွိႏွိဳင္းထားမွဳ၊ ခ်ိတ္ဆက္ထားမွဳ စတာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူထုအေရးေတာ္ပံုဆိုတာက တိုက္ပြဲေခၚတိုင္းလဲ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္တာပါ။ တိုက္ပြဲမေခၚပဲလဲ အခ်ိန္မေရြး ထျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။၁၉၇၆ ခုႏွစ္၊ ေတာင္အာဖရိက လူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးကလဲ ဒီလိုပဲ ရုတ္ျခည္း ထျဖစ္သြားခဲ့တာပါ။ အစိုးရက လူမည္းေက်ာင္းသားေတြကို လူျဖဴ Boers ေတြရဲ႕ ဘာသာစကားကို အတင္းအၾကပ္ သင္ခိုင္းပါတယ္။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့ ေက်ာင္းသားေတြက ဆႏၵျပၾကပါတယ္။ လံုျခံဳေရးတပ္ေတြေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားေလးတေယာက္ ေသသြားပါတယ္။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့အတြက္ Soweto မွာ အဓိကရုဏ္းျဖစ္ျပီး၊ တႏိုင္ငံလံုးကို ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာေအာင္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဒီလူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးမွာ လူေပါင္း တစ္ေသာင္းေက်ာ္ခန္႕ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။
ဒီလူထု အေရးေတာ္ပံုၾကီးဟာ ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းမွာေတာ့ သမိုင္းတေကြ႕ကို ခ်ိဳးပစ္လိုက္ပါေတာ့တယ္။ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ အတြင္းက ပူးျပီးမွ ေျပာင္းလဲမွဳ လုပ္ေဆာင္ရမယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြရဲ႕ ပါးစပ္ေတြကို ပိတ္ပစ္လိုက္ပါတယ္။ သူတို႕ရဲ႕ စကားေတြကို လူထုက အယံုအၾကည္ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ေထာင္ထဲကို ေရာက္သြားတဲ့ မ်ိဳးဆက္သစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္းေခါင္းေဆာင္ေတြ ေထာင္ထဲမွာ ေပါင္းစည္းမိသြားၾကပါတယ္။ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ လူေတြက ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ျပီး ေအအင္စီနဲ႕ ပီေအစီအဖြဲ႕တို႕ရဲ႕ military wing ေတြမွာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္လာၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူ မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြ ထပ္ျပီး ေပၚထြက္လာ ပါတယ္။
(၁၉၈၃) မွာ အစိုးရက ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲျပဌာန္းျပီး၊ လူထုရဲ႕ တိုက္ပြဲေရခ်ိန္ကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႕နဲ႕ ေတာ္လွန္ဆန္႕က်င္သူေတြကို ျဖိဳခြဲဖို႕ ၾကိဳးစားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြထဲမွာ အာဏာနဲ႕ အခြင့္အေရးကို အေခ်ာင္လိုခ်င္သူေတြက နည္းေနခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကို ညီညီညာညာ ဆန္႕က်င္ခဲ့ၾကတာေၾကာင့္ အစိုးရစိတ္တိုင္းက် မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ အထိနာေစခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၈၅) ခုႏွစ္မွာ The Sharpeville Massacre ႏွစ္ဆယ့္ငါးႏွစ္ေျမာက္ ႏွစ္ပတ္လည္ကို လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ အသြင္နဲ႕ က်င္းပၾကတာေၾကာင့္ အစိုးရက ႏိုင္ငံေတာ္ကို အေရးေပၚအေျခအေန ေၾကျငာ လိုက္ရပါေတာ့တယ္။
ဒီအခါမွာ လူေပါင္း ႏွစ္သန္းေက်ာ္ကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ အဖြဲ႕အစည္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္က ႏိုင္ငံေရးအန္တုမွဳ လွဳပ္ရွားမွဳၾကီးကို စတင္ၾကပါေတာ့တယ္။ လွဳပ္ရွားမွဳတခုမွာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားတာက အေၾကာင္းမဟုတ္ပါ။ ဒီအဖြဲ႕အစည္းေတြအားလံုးဆီမွာ ခိုင္မာတဲ့ တိုက္ပြဲ၀င္စိတ္ဓာတ္ ရွိေနဖို႕ကသာ အေရးၾကီးတာပါ။ ဒီစိတ္ဓာတ္ရွိရင္ အေရးၾကံဳလာခ်ိန္မွာ အလိုအေလ်ာက္ ေပါင္းစည္းအား ထြက္သြားစျမဲပါပဲ။ ဒီအဖြဲ႕အစည္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္ဟာ Mass Democratic Movement (MDM) ေခါင္းစီးေအာက္မွာ လွဳပ္ရွားခဲ့ၾကပါတယ္။
တိုက္ပြဲမရွိပဲ တပ္ေပါင္းစုေတြ ဖြဲ႕လိုက္၊ ကြဲလိုက္၊ ျပဲလိုက္၊ ျပန္တည္ေထာင္လိုက္နဲ႕ သံသရာ လည္ေနတာထက္စာရင္ ဒီလို တိုက္ပြဲရွိခ်ိန္မွာ ကိုယ့္အဖြဲ႕အစည္း၊ သူ႕အဖြဲ႕အစည္းစတာေတြကို ေခါင္းစီးမတင္ပဲ တပ္ေပါင္းစု လွဳပ္ရွားမွဳသ႑ာန္ ေခါင္းစီးၾကီးတခု ေအာက္မွာ ညီညြတ္ေရး ျဖစ္တည္လာတာက ပိုျပီး ထိေရာက္မွဳ ရွိတယ္ဆိုတာ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ MDM လွဳပ္ရွားမွဳၾကီးက သက္ေသျပခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို လွဳပ္ရွားမွဳၾကီး အရွိန္ေကာင္းလာတာနဲ႕အမွ် အစိုးရဆီမွာ အာဏာရွိတာနဲ႕ စစ္တပ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ရံုက လြဲလို႕ ဘာမွ မက်န္ေတာ့ပါဘူး။ ျပည္တြင္းျပည္ပ legitimacy မရွိပါဘူး။ အစိုးရဆန္႕က်င္သူေတြဘက္မွာေတာ့ အမ်ားျပည္သူရဲ႕ ေထာက္ခံအားေပးမွဳ၊ ႏိုင္ငံတကာ အသိအမွတ္ ျပဳမွဳ၊ ေအာင္ပြဲကို မေဆာင္က်ဥ္းႏိုင္ေပမယ့္ အရွိန္တခုရွိတဲ့ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ အစိုးရဘက္က ႏွိမ္နင္းသမွ် ဖိေလၾကြေလ ျဖစ္လာတဲ့ ေရရွည္ ရပ္တည္ႏိုင္ေသာ တပ္ေပါင္းစု လွဳပ္ရွားမွဳၾကီး၊ ေငြေၾကးေတြ၊ အာဏာေတြနဲ႕ ေသြးေဆာင္ျဖားေယာင္းလို႕ မရႏိုင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕ ေတာ္လွန္စိတ္ ခိုင္မာမွဳ စတာေတြရဲ႕ အားေတြကို ရရွိေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအရွိန္ကို ေႏွာင့္ေႏွးေစခဲ့တဲ့ အတြင္းမွ ပူးသတ္မည္ဆိုသူမ်ားလဲ အေျခအေနမွန္ကို နားလည္သြားျပီး ပါးစပ္ပိတ္သြားသြားၾကပါျပီ။ ႏွစ္ဘက္စလံုးဟာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေနျပီး၊ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညီလာတဲ့ အေျခအေနျဖစ္လာပါတယ္။
ဒီလိုအေျခအေနမွာ အစိုးရဘက္က မင္ဒဲလားရဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးလိုေသာ ဆႏၵရွိမရွိကို ကနဦး အတည္ျပဳပါတယ္။ (၁၉၉၀) ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂) ရက္ေန႕မွာ မင္ဒဲလားကို လႊတ္ေပးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႕ ေအအင္စီႏွင့္ အျခားႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ban လုပ္ထားျခင္းကို ရုတ္သိမ္းမည္ျဖစ္ေၾကာင္း အစိုးရဘက္က စတင္ေၾကျငာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ မင္ဒဲလားက ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၁၁) ရက္ေန႕မွာ လြတ္ေျမာက္ခဲ့ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ေျခလွမ္းကို အစိုးရဘက္က စတင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို စတင္ခဲ့ရျခင္းကလဲ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညီမွ်လာျခင္းေၾကာင့္သာ ျပဳလုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျပီးတဲ့အခါမွာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ႏွစ္ဘက္စလံုးက အေပးအယူ လုပ္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ ေအအင္စီဘက္က လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကို စြန္႕လႊတ္ျပီး၊ အစိုးရဘက္က အေရးေပၚ အေျခအေန ရုတ္သိမ္းမွဳ၊ ဥပေဒမ်ား ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ၊ ျပည္ပေရာက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ ျပည္တြင္းကို လံုျခံဳစိတ္ခ်စြာ ျပန္လာႏိုင္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား လႊတ္ေပးမွဳ စတာေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနဆဲကာလမွာ ရာဇ၀တ္မွဳထူေျပာျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရး အျမင္ေပၚမူတည္ျပီး လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္းမွာ တိုက္ခိုက္မွဳမ်ား ရွိျခင္း၊ ဂိုဏ္းဂဏမ်ား ေပၚေပါက္လာျခင္း စတာေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို အေျခအေနကို ထိန္းႏိုင္ဖို႕အတြက္ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ စီးပြားေရးသမားေတြ ပူးေပါင္းျပီး National Peace Accord (NPA) ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံအလိုက္၊ ေဒသအလိုက္၊ ျမိဳ႕နယ္အလိုက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေကာင္စီေတြ ဖြဲ႕စည္းျပီး သင့္ျမတ္ေရးနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သင့္ျမတ္ေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ သင့္ျမတ္ေရးႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး အမည္ခံ အရွံဳးေပးေရး၊ အညံ့ခံေရး ေတြက မတူညီပါဘူး။
အမည္ခံ အရွံဳးေပးေရး၊ အညံ့ခံေရး လမ္းစဥ္ မဟုတ္တဲ့ မွန္ကန္ေသာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ သင့္ျမတ္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ဆိုတာက ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ေတြအားလံုး ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး စားပြဲေပၚ ေရာက္ရွိေနျပီးမွ ႏိုင္ငံေရးအရ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ဖို႕အတြက္ မလိုအပ္ေတာ့တာေၾကာင့္ သင့္ျမတ္ေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေကာင္စီေတြကို လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္းမွာ ဖြဲ႕စည္းလွဳပ္ရွားလာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး စားပြဲေပၚ မေရာက္ခင္မွာတုန္းကေတာ့ ႏိုင္ငံေရး အန္တုေရး၊ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ေရး၊ လူထုတိုက္ပြဲ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး လမ္းစဥ္ေတြကိုပဲ ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ျဖစ္စဥ္မွာ အသံုးျပဳခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုနဲ႕ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလမွာ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) က်င္းပႏိုင္ခဲ့ျပီး၊ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ေရာက္မွ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ ပထမဦးဆံုး လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနစဥ္ကာလေတြမွာလဲ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳေတြက မရပ္သြားပါဘူး။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲ စတင္လိုက္တာဟာ လူထုအတြက္ အက်ိဳးရွိေစမယ့္ ရလဒ္ေတြ ျဖစ္လာဖို႕ guaranteed မရွိပါဘူး။ တဘက္က အာဏာကို ရယူထားျပီး၊ စစ္တပ္ကို ၾကိဳးကိုင္ထားႏိုင္တဲ့ အစိုးရနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးတာမွာ လူထုေခါင္းေဆာင္ေတြ ဘက္မွာကလဲ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာအေနနဲ႕ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ အင္အား၊ ႏိုင္ငံတကာ ေထာက္ခံမွဳေတြ ရွိေနဖို႕ လိုပါတယ္။ ဒီလိုပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ မညီမွ်မွာ စိုးရိမ္တဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံတကာကလဲ ပိတ္ဆို႕အေရးယူမွဳကို ခ်က္ခ်င္း ျပန္ရုတ္သိမ္းျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါမွလဲ အာဏာရယူထားသူမ်ားဘက္မွ တဘက္သတ္ ႏိုင္ထက္စီးနင္း မေဆြးေႏြးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲျဖစ္စဥ္မွာ ေအအင္စီနဲ႕ အျခားႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕မ်ားဟာ လူထုဆႏၵျပပြဲမ်ား၊ သပိတ္မ်ားနဲ႕ အလုပ္မသြားေသာ ေန႕ရက္မ်ား စတဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳေတြကို အသံုးျပဳျပီး ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲစားပြဲအတြက္ coercive leverage ေတြ သံုးခဲ့ၾကပါတယ္။ အစိုးရထဲက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲကို မလိုလားသူမ်ားက ေနာက္ကြယ္ကေန ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ျပီး ေအအင္စီ အဖြဲ႕၀င္မ်ားကို သတ္ျဖတ္ခိုင္းမွဳေတြလဲ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၁၆)ရက္ေန႕မွာ အမ်ိဳးသမီးနဲ႕ ကေလးငယ္ေတြ အပါအ၀င္ ေအအင္စီ ေထာက္ခံသူ (၃၉) ေယာက္ကို Soweto uprising ႏွစ္ပတ္လည္ အခမ္းအနားတခုမွာ လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္မွဳ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။
ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းျဖစ္တဲ့ မင္ဒဲလားက အစိုးရကိုယ္တိုင္ ပါ၀င္ေနတဲ့ ဒီ Boipatong massacreကို လက္ပိုက္ၾကည့္မေနခဲ့ပါဘူး။ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) ထဲကေန ေအအင္စီကို ခ်က္ခ်င္းဆြဲထုတ္ျပီး၊ သူ႔ျပည္သူေတြကို လံုျခံဳေရးေပးဖို႕နဲ႕ အစိုးရကိုယ္တိုင္က်ဴးလြန္တဲ့ ဒီအၾကမ္းဖက္ကို စံုစမ္း အေရးယူေပးဖို႕ ႏိုင္ငံတကာကို ေတာင္းဆိုပါေတာ့တယ္။ မင္ဒဲလားရဲ႕ ေတာင္းဆိုမွဳေၾကာင့္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢက မစ္ရွင္ ဖြဲ႕ျပီး စံုစမ္းမွဳ ျပဳလုပ္ခဲ႕ပါတယ္။ ယူအင္မစ္ရွင္ဟာ ႏိုင္ငံတြင္းမွာ National Peace Accord က ဖြဲ႕စည္းတဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္နဲ႕ အတူ တြဲဖက္ျပီး၊ အမ်ားျပည္သူကို အၾကမ္းဖက္မွဳနဲ႕ ေႏွာင့္ယွက္မွဳေတြကို စံုစမ္းပါေတာ့တယ္။ အစိုးရအာဏာပိုင္ရဲ႕ ဘက္ေတာ္သားေတြ ပါ၀င္ေနေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ျပီး၊ ေကာ္မရွင္အစီရင္ခံ ထုတ္ျပန္ခဲ့တာေၾကာင့္ အစိုးရရဲ႕ အာဏာအလြဲသံုးစား လုပ္မွဳေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္လာပါေတာ့တယ္။
ဒီလို ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ျဖစ္စဥ္ကို ဟင္းခ်က္ေနရင္းနဲ႕ ျပန္ျပီး သတိရေနမိစဥ္မွာပဲ ဟင္းက်က္သြားတာေၾကာင့္ အိုးထဲကေန ပန္းကန္ေလးထဲ ထည့္ျပီး ထမင္းစားပြဲ၀ိုင္းေပၚ တင္လိုက္မိပါတယ္။ သားေပါက္စကေတာ့ chicken curry ဆိုျပီး ေအာ္ျမဴးေနေလရဲ႕။ သူလဲ တခါတေလ အေမခ်က္တဲ့ ဟင္းေလး စားခ်င္ရွာတယ္ ထင္ပါရဲ႕။ ကၽြန္မရဲ႕ ဟင္းခြက္ေလးကို ၾကည့္ရင္း ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ ေအာင္ပြဲလို႕ ၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္ သြားေတြးလိုက္မိေသးတယ္။ ဟင္းတခြက္ျဖစ္လာဖို႕ အသားစိမ္းေတြကို ဓားနဲ႕ ခုတ္ထစ္ လွီးျဖတ္ရတာက လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ မီးျပင္းျပင္းနဲ႕ ဆီပူလွိမ့္ရတာက Mass Democratic Movement ၊ မီးေအးေအးေလးနဲ႕ က်က္ေအာင္ထားရတာက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနစဥ္ကာလ၊ ျပီးေတာ့မွ ဟင္းေလးတခြက္ ရလာရတာ မဟုတ္ပါလား။ ဒီဟင္းေလးမွာ အရသာ အစပ္အဟပ္ မညီတာေတြ ရွိခ်င္လဲ ရွိေနမွာပါ။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အသားစိမ္းၾကီးကို ဒီအတိုင္း ေရခဲေသတၱာထဲ အေအးခံျပီး ပုပ္သိုးနံေစာ္သြားေစတာထက္စာရင္ ဓားနဲ႕ လွီးျဖတ္လိုက္၊ မီးျပင္းမွာ ဆီပူလွိမ့္လိုက္၊ မီးေအးနဲ႕ က်က္ေအာင္ထားလိုက္လုပ္ျပီး ဟင္းတခြက္အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းလိုက္တာကေတာ့ အက်ိဳးနည္းနည္းပိုရွိမယ္ ထင္ပါရဲ႕။
ခင္မမမ်ိဳး (၁၂၊ ၆၊ ၂၀၁၁)
ဟင္းတခြက္
ကၽြန္မ ဒီေန႕ ဟင္းတခြက္ ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဟင္းတခြက္ခ်က္တယ္ဆိုတာ အျမဲခ်က္ေနသူေတြ အဖို႕ေတာ့ အဆန္းတၾကယ္ မဟုတ္ေပမယ့္ ကၽြန္မလို တလေနမွ တခါေလာက္ေတာင္ ဟင္းမခ်က္သူေတြ အတြက္ေတာ့ ထူးထူးျခားျခား အလုပ္တခုပါ။ ကၽြန္မရဲ႕ ဟင္းခ်က္ပ်င္းမွဳကို ေထာက္ကူေပးေနတာေတြကေတာ့ ဂလိုဘယ္လိုင္ေဇးရွင္းေခတ္မွာ တကမၻာလံုး ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနတဲ့ ႏိုင္ငံစံု အစားအစာေတြရႏိုင္တဲ့ စားေသာက္ဆိုင္မ်ိဳးစံုပဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။
ကၽြန္မေနတဲ့ ျမိဳ႕ေလးက ပင္လယ္ကမ္းေျချမိဳ႕ေလးျဖစ္ျပီး၊ စားေသာက္ဆိုင္ေတြ အလြန္မ်ားတဲ့ ျမိဳ႕ပါ။ ကၽြန္မအိမ္ကေန ငါးမိနစ္ေလာက္ေလွ်ာက္ျပီး လမ္းမေပၚ ထြက္လိုက္တာနဲ႕ တရုတ္ဆိုင္၊ အိႏၵိယဆိုင္၊ Scottish စားေသာက္ဆိုင္၊ သီရိလကၤာဆိုင္၊ ဗီယက္နမ္ဆိုင္ စတဲ့ ဆိုင္ေတြအားလံုးေပါင္းလိုက္ရင္ ဆယ္ဆိုင္ေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ ဒီဆိုင္ေတြကလဲ ကိုယ္တိုင္သြားစရာေတာင္မလိုပဲ ဖုန္းေလးဆက္လိုက္တာနဲ႕ အခမဲ့ အိမ္တိုင္ ယာေရာက္ လာပို႕ေပးတဲ့ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီဆိုင္ေလးေတြက အစားအစာေတြကို ရိုးအီသြားရင္လဲ တျမိဳ႕လံုးမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနတဲ့ ဆိုင္ေတြကေန အိမ္တိုင္ယာေရာက္ လာပို႕ခ အနည္းငယ္ ေပးျပီး ဖုန္းဆက္ မွာယူလို႕ ရပါတယ္။
အိမ္ကို မွာမစားပဲ စားေသာက္ဆိုင္မွာ စားခ်င္တယ္ဆိုရင္လဲ မိနစ္အစိတ္ေလာက္ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္လိုက္ရင္ ပင္လယ္ကမ္းေျခက တသီတတန္း ဆိုင္ေပါင္းမ်ားစြာကို ေရာက္သြားႏိုင္ျပီး၊ အစားအစာမ်ိဳးစံုကို စိတ္တိုင္းက် စားႏိုင္ပါေတာ့တယ္။ ဒီလိုနဲ႕ အစကတည္းက ဟင္းခ်က္ပ်င္းတဲ့ ကၽြန္မတေယာက္ ဓားတခ်က္မ၀င့္ရပဲ၊ ဖုန္းတခ်က္ႏွိပ္ရျခင္းနဲ႕ လေပါင္းမ်ားစြာ၊ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနသားက်လိုက္ပံုမ်ား သားေပါက္စေလးေတာင္ ေက်ာင္းက ျပန္ေရာက္ျပီဆိုတာနဲ႕ စားေသာက္ဆိုင္ menu ေတြ အပံုလိုက္ထဲက တခုကို ေရြးထုတ္ျခင္း၊ တယ္လီဖုန္း ယူလာေပးျပီး မွာဖို႕ ေျပာျခင္း စတဲ့ အတတ္ပညာေတြကို ကၽြမ္းက်င္လာ ပါပေကာလား။
တခါတေလ ဆိုင္အစားအစာေတြကို မစားခ်င္တဲ့အခါေလးေတြ ဆိုရင္ေတာ့ freezer ထဲ ထည့္ထားတဲ့ အသင့္ျပင္ဆင္ျပီးသား အစားအစာေတြကို မီးဖိုထဲ ပစ္ထည့္ျပီး၊ မိနစ္ႏွစ္ဆယ္၊ နာရီ၀က္ေလာက္ ေစာင့္လိုက္ရင္ စားစရာေတြက ရလာပါေရာ။ ရံဖန္ရံခါေလးေတြမွာေတာ့ ဟင္းခ်က္နည္း စာအုပ္ေလးေတြကို ေဘးမွာ ခ်ျပီး ဟင္းေလးေတြ ခ်က္စားၾကည့္မိပါရဲ႕။ ဒါေပမယ့္လဲ အေတာ္ပဲ လက္၀င္လွသကိုး။
ဒီလို ဟင္းမခ်က္စားသူ ကၽြန္မတေယာက္ ဒီကေန႕ေတာ့ ဟင္းတခြက္ ခ်က္ရတဲ့ ဘ၀ ေရာက္ပါေတာ့တယ္။ အျဖစ္က ဒီလိုပါ။ သားအမိႏွစ္ေယာက္ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္ျပီး အျပန္မွာ ထံုးစံအတိုင္း လမ္းထိပ္က ကုန္စံုဆိုင္ေလးဆီမွာ ေရခဲမုန္႕နဲ႕ ေခ်ာကလက္ ၀ယ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီမွာ ကၽြန္မက baby wipesေလးကုန္ေနတာ သတိရျပီး၊ သြားယူပါတယ္။ သားေလးကို ျပန္ေတြ႕ေတာ့ ၾကက္သားရင္ပံု ပက္ကင္ထုတ္ေလးကို ကိုင္ရက္သား။ ကၽြန္မက ျပန္ထားဖို႕ ေျပာေတာ့လဲ မရဘူး။ မရမက ယူမယ္ေျပာတာေၾကာင့္ ၀ယ္ခဲ့ရပါေတာ့တယ္။ ၾကက္သြန္နီပါ ထပ္၀ယ္ရပါေသးတယ္။ ေတာ္ၾကာ အိမ္ေရာက္မွ တူတူဟင္းခ်က္မယ္လို႕ ေက်းဇူးရွင္ေလးက ေျပာလာရင္ မခက္ရေအာင္ပါ။ ဘယ္နဲ႕ သားေလး တေယာက္ေမြးထားမိပါတယ္။ သူက အေမေတာင္ ျပန္ျပီး ဟိုဟာခိုင္း၊ ဒီဟာခိုင္းနဲ႕။
ဒီလိုနဲ႕ အိမ္ျပန္ေရာက္ေတာ့ ထင္တဲ့အတိုင္းပဲ တူတူဟင္းခ်က္ရေအာင္လို႕ ေခၚျပီး၊ ေစြ႕ကနဲ မီးဖိုထဲ ေရာက္ေနတာေၾကာင့္ ကၽြန္မမွာ စိတ္မပါတပါနဲ႕ ၾကက္သြန္နီကိုလွီးျပီး၊ ဘီဒိုေတြထဲက ဟင္းခ်က္စရာ အမွဳန္႕မ်ိဳးစံုကို ထုတ္ရပါေတာ့တယ္။ expiry date ကိုလဲ ၾကည့္ရေသးရဲ႕။ ေနာက္ေတာ့ ၾကက္ရင္ပံုသားေလးေတြကို အတံုးေသးေသးေလးျဖစ္ေအာင္ ဓားကိုင္ျပီး လွီးျဖတ္ရပါေတာ့တယ္။ ၾကက္သြန္နီ၊ ဂ်င္းမွဳန္႕၊ ၾကက္သြန္ျဖဴမွဳန္႕၊ ငရုတ္သီးမွဳန္႕ေတြကို မီးအပူနဲ႕ ဆီသတ္ျပီး လွီးျဖတ္ထားတဲ့ အသားေတြကို ထပ္ထည့္ရပါတယ္။ ဆီပူလွိမ့္ျပီးမွ ေနာက္ေတာ့ ေရေႏြး အနည္းငယ္ေရာျပီး မီးေအးေအးနဲ႕ က်က္ေအာင္ ျပန္တည္ရပါတယ္။ ဒီလိုေတြ လုပ္ေနရင္း ကၽြန္မ အေတြးထဲကို ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္က အမွတ္တမဲ့နဲ႕ ၀င္ေရာက္လာပါတယ္။
ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ျဖစ္စဥ္မွာတုန္းက ၁၉၅၀ ကနဦးကာလေတြမွာ အၾကမ္းမဖက္ ဥပေဒေဘာင္တြင္း လွဳပ္ရွားမွဳအေနနဲ႕ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု တန္းတူညီမွ်ေရးကို ေတာင္းဆိုျပီး၊ ေထာင္ထဲ၀င္ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အန္တုမွဳ ကင္ပိန္းေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေတာင္အာဖရိက အမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္(ေအအင္စီ)နဲ႕ အျခား မဟာမိတ္ေတြက လူမ်ိဳးေပါင္းစံုတန္းတူညီမွ်ေရး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး စတာေတြ ပါ၀င္တဲ့ Freedom Charter ကို ေတာင္အာဖရိကအစိုးရဆီ တင္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရက ျငင္းဆန္ျပီး၊ မင္ဒဲလားအပါအ၀င္ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ဖမ္းဆီးခဲ့ပါတယ္။
၁၉၆၀ ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ ဒီလို normative leverage လုပ္ေနရံုနဲ႕ပဲ ေအာင္ပြဲရမွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို ေအအင္စီေခါင္းေဆာင္ေတြ သေဘာေပါက္လာၾကပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ၾကာေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြ၊ လက္မွတ္ထိုးေတာင္းဆိုမွဳေတြဟာ Apartheid အစိုးရ ရပ္တည္မွဳကို ေရြ႕လ်ားေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ဖူးဆိုတာကို သိျမင္လာၾကပါတယ္။ ဒါနဲ႕ ႏိုင္ငံနဲ႕အ၀ွမ္း ဆႏၵျပပြဲေတြကို ေအအင္စီေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ မဟာမိတ္ေတြ စုေပါင္းျပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ (၁၉၆၀) The Sharpeville Massacreမွာ ဆႏၵျပသူ (၆၉) ဦးက်ဆံုးျပီး၊ (၁၈၀) ေက်ာ္ ဒဏ္ရာရခဲ့ပါတယ္။ တိုင္းျပည္တ၀ွမ္းက ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားသူ လူႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ကိုလဲ အစိုးရက လိုက္လံဖမ္းဆီးပါေတာ့တယ္။
ဒီအခါမွာ ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနနဲ႕က ေရြးစရာလမ္း သိပ္မက်န္ေတာ့ပါဘူး။ လူထုတိုက္ပြဲတခုတည္းနဲ႕ မရ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ပါ ေပါင္းစပ္ရမယ္လို႕ အျမင္ရွိလာတာေၾကာင့္ မင္ဒဲလားနဲ႕ ေအအင္စီဟာ ဇူးလူးဘာသာစကားနဲ႕ “Spear of the Nation.” လို႕ အမည္ရတဲ့ military wing ကို တည္ေထာင္ပါေတာ့တယ္။ စစ္ေရးနဲ႕ ေတာင္အာဖရိက စစ္တပ္ကို ယွဥ္ႏိုင္ဖို႕ မလြယ္ကူပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႕ ေပါင္းစပ္ျခင္းအားျဖင့္ ေတြ႕ဆံုညွိႏွိဳင္းေရး စားပြဲေပၚကို အစိုးရဆီ တြန္းပို႕ႏိုင္လာမယ္လို႕ ယူဆခဲ့ၾကပါတယ္။
(၁၉၆၂) ခုႏွစ္မွာေတာ့ မင္ဒဲလားနဲ႕ ေခါင္းေဆာင္အခ်ိဳ႕ကို ေတာင္အာဖရိက လံုျခံဳေရးတပ္ေတြက ဖမ္းဆီးမိသြားပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အဖမ္းခံရျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ အစိုးရဆန္႕က်င္ေရးအရွိန္က ေႏွးက်သြားခဲ့ ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတြင္းလွဳပ္ရွားမွုေတြ အားေလ်ာ့ျပီး၊ ႏိုင္ငံျပင္ပက မင္ဒဲလားလြတ္ေျမာက္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳ၊ ႏိုင္ငံတကာကင္ပိန္းေတြရဲ႕ အရွိန္ကသာ ၾကီးထြားလာခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရထဲကို ၀င္ပူးျပီး (change from within) လုပ္မွပဲ ရေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားေတြက ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနရာယူလာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖိႏွိပ္မွဳရွိသမွ် ထၾကြပုန္ကန္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးအန္တုမွဳ ဆိုတာ ရွိေနမွာပဲဆိုတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးဥပေဒသေတြဟာ ေတာင္အာဖရိကမွာလဲ မွန္ကန္ခဲ့ပါတယ္။ မ်ိဳးဆက္သစ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ထပ္မံေပၚထြက္လာခဲ့ျပီး၊ ၁၉၆၀ ေႏွာင္းပိုင္းေတြမွာThe Black Consciousness Movement (BCM) စတာေတြ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။
၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ The Soweto uprising ေပၚထြက္လာပါတယ္။ ဒီလူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးကို လူငယ္ေက်ာင္းသားေတြက ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကတာပါ။ အေရးေတာ္ပံုၾကီးျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ပထမ ႏွစ္လအတြင္းမွာ လူငယ္ ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ျပီး၊ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလူထု အေရးေတာ္ပံုၾကီးကို ျပည္ပမွာ ရွိေနတဲ့ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္းေတြက အခ်ိန္ကိုက္ တိုင္မင္ေပးျပီး လွဳပ္ရွားေစခဲ့တာလဲ မဟုတ္သလို၊ ျပည္တြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္း ေခါင္းေဆာင္ေတြက တိုက္ပြဲေခၚယူခဲ့တာလဲ မဟုတ္ပါဘူး။
မတရား အဖိႏွိပ္ခံထားရတဲ့ လူထုလူတန္းစား အဖြဲ႕အစည္းဆိုတာ အခ်ိန္မေရြးေပါက္ကြဲႏိုင္တဲ့ ယမ္းအိုးၾကီးတခုလိုပါပဲ။ တခါတရံမွာ သာမန္အခ်ိန္ဆို ေရးၾကီးခြင္က်ယ္ လုပ္စရာ မဟုတ္တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေလးတခုကလဲ triggering event ၾကီးတခု ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ အေရးၾကီးတာက ဒီလိုအခ်ိန္ေတြအတြက္ လူထုလူတန္းစား အလႊာအသီးသီးအၾကားမွာ အမာခံ တည္ေဆာက္ထားႏိုင္မွဳ၊ တိုက္ပြဲျဖစ္လာခဲ့ရင္ ႏိုင္ငံေရး ေရခ်ိန္ကို ေရရွည္ထိန္းထားႏိုင္မွဳ၊ အေျပာင္းအလဲကာလမွာ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ အာဏာလႊဲေျပာင္းရယူႏိုင္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး လက္ဦးမွဳ ရယူေရးတို႕အတြက္ ညွိႏွိဳင္းထားမွဳ၊ ခ်ိတ္ဆက္ထားမွဳ စတာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လူထုအေရးေတာ္ပံုဆိုတာက တိုက္ပြဲေခၚတိုင္းလဲ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္တာပါ။ တိုက္ပြဲမေခၚပဲလဲ အခ်ိန္မေရြး ထျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။
၁၉၇၆ ခုႏွစ္၊ ေတာင္အာဖရိက လူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးကလဲ ဒီလိုပဲ ရုတ္ျခည္း ထျဖစ္သြားခဲ့တာပါ။ အစိုးရက လူမည္းေက်ာင္းသားေတြကို လူျဖဴ Boers ေတြရဲ႕ ဘာသာစကားကို အတင္းအၾကပ္ သင္ခိုင္းပါတယ္။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့ ေက်ာင္းသားေတြက ဆႏၵျပၾကပါတယ္။ လံုျခံဳေရးတပ္ေတြေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားေလးတေယာက္ ေသသြားပါတယ္။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့အတြက္ Soweto မွာ အဓိကရုဏ္းျဖစ္ျပီး၊ တႏိုင္ငံလံုးကို ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာေအာင္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဒီလူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးမွာ လူေပါင္း တစ္ေသာင္းေက်ာ္ခန္႕ ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။
ဒီလူထု အေရးေတာ္ပံုၾကီးဟာ ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းမွာေတာ့ သမိုင္းတေကြ႕ကို ခ်ိဳးပစ္လိုက္ပါေတာ့တယ္။ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ အတြင္းက ပူးျပီးမွ ေျပာင္းလဲမွဳ လုပ္ေဆာင္ရမယ္ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြရဲ႕ ပါးစပ္ေတြကို ပိတ္ပစ္လိုက္ပါတယ္။ သူတို႕ရဲ႕ စကားေတြကို လူထုက အယံုအၾကည္ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ေထာင္ထဲကို ေရာက္သြားတဲ့ မ်ိဳးဆက္သစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္းေခါင္းေဆာင္ေတြ ေထာင္ထဲမွာ ေပါင္းစည္းမိသြားၾကပါတယ္။ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ လူေတြက ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ျပီး ေအအင္စီနဲ႕ ပီေအစီအဖြဲ႕တို႕ရဲ႕ military wing ေတြမွာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္လာၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးတက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူ မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြ ထပ္ျပီး ေပၚထြက္လာ ပါတယ္။
(၁၉၈၃) မွာ အစိုးရက ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္ ေရးဆြဲျပဌာန္းျပီး၊ လူထုရဲ႕ တိုက္ပြဲေရခ်ိန္ကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႕နဲ႕ ေတာ္လွန္ဆန္႕က်င္သူေတြကို ျဖိဳခြဲဖို႕ ၾကိဳးစားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြထဲမွာ အာဏာနဲ႕ အခြင့္အေရးကို အေခ်ာင္လိုခ်င္သူေတြက နည္းေနခဲ့ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကို ညီညီညာညာ ဆန္႕က်င္ခဲ့ၾကတာေၾကာင့္ အစိုးရစိတ္တိုင္းက် မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ အထိနာေစခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၈၅) ခုႏွစ္မွာ The Sharpeville Massacre ႏွစ္ဆယ့္ငါးႏွစ္ေျမာက္ ႏွစ္ပတ္လည္ကို လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ အသြင္နဲ႕ က်င္းပၾကတာေၾကာင့္ အစိုးရက ႏိုင္ငံေတာ္ကို အေရးေပၚအေျခအေန ေၾကျငာ လိုက္ရပါေတာ့တယ္။
ဒီအခါမွာ လူေပါင္း ႏွစ္သန္းေက်ာ္ကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ အဖြဲ႕အစည္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္က ႏိုင္ငံေရးအန္တုမွဳ လွဳပ္ရွားမွဳၾကီးကို စတင္ၾကပါေတာ့တယ္။ လွဳပ္ရွားမွဳတခုမွာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားတာက အေၾကာင္းမဟုတ္ပါ။ ဒီအဖြဲ႕အစည္းေတြအားလံုးဆီမွာ ခိုင္မာတဲ့ တိုက္ပြဲ၀င္စိတ္ဓာတ္ ရွိေနဖို႕ကသာ အေရးၾကီးတာပါ။ ဒီစိတ္ဓာတ္ရွိရင္ အေရးၾကံဳလာခ်ိန္မွာ အလိုအေလ်ာက္ ေပါင္းစည္းအား ထြက္သြားစျမဲပါပဲ။ ဒီအဖြဲ႕အစည္း ခုနစ္ေထာင္ေက်ာ္ဟာ Mass Democratic Movement (MDM) ေခါင္းစီးေအာက္မွာ လွဳပ္ရွားခဲ့ၾကပါတယ္။
တိုက္ပြဲမရွိပဲ တပ္ေပါင္းစုေတြ ဖြဲ႕လိုက္၊ ကြဲလိုက္၊ ျပဲလိုက္၊ ျပန္တည္ေထာင္လိုက္နဲ႕ သံသရာ လည္ေနတာထက္စာရင္ ဒီလို တိုက္ပြဲရွိခ်ိန္မွာ ကိုယ့္အဖြဲ႕အစည္း၊ သူ႕အဖြဲ႕အစည္းစတာေတြကို ေခါင္းစီးမတင္ပဲ တပ္ေပါင္းစု လွဳပ္ရွားမွဳသ႑ာန္ ေခါင္းစီးၾကီးတခု ေအာက္မွာ ညီညြတ္ေရး ျဖစ္တည္လာတာက ပိုျပီး ထိေရာက္မွဳ ရွိတယ္ဆိုတာ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ MDM လွဳပ္ရွားမွဳၾကီးက သက္ေသျပခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို လွဳပ္ရွားမွဳၾကီး အရွိန္ေကာင္းလာတာနဲ႕အမွ် အစိုးရဆီမွာ အာဏာရွိတာနဲ႕ စစ္တပ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ရံုက လြဲလို႕ ဘာမွ မက်န္ေတာ့ပါဘူး။ ျပည္တြင္းျပည္ပ legitimacy မရွိပါဘူး။ အစိုးရဆန္႕က်င္သူေတြဘက္မွာေတာ့ အမ်ားျပည္သူရဲ႕ ေထာက္ခံအားေပးမွဳ၊ ႏိုင္ငံတကာ အသိအမွတ္ ျပဳမွဳ၊ ေအာင္ပြဲကို မေဆာင္က်ဥ္းႏိုင္ေပမယ့္ အရွိန္တခုရွိတဲ့ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ အစိုးရဘက္က ႏွိမ္နင္းသမွ် ဖိေလၾကြေလ ျဖစ္လာတဲ့ ေရရွည္ ရပ္တည္ႏိုင္ေသာ တပ္ေပါင္းစု လွဳပ္ရွားမွဳၾကီး၊ ေငြေၾကးေတြ၊ အာဏာေတြနဲ႕ ေသြးေဆာင္ျဖားေယာင္းလို႕ မရႏိုင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕ ေတာ္လွန္စိတ္ ခိုင္မာမွဳ စတာေတြရဲ႕ အားေတြကို ရရွိေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးအရွိန္ကို ေႏွာင့္ေႏွးေစခဲ့တဲ့ အတြင္းမွ ပူးသတ္မည္ဆိုသူမ်ားလဲ အေျခအေနမွန္ကို နားလည္သြားျပီး ပါးစပ္ပိတ္သြားသြားၾကပါျပီ။ ႏွစ္ဘက္စလံုးဟာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေနျပီး၊ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညီလာတဲ့ အေျခအေနျဖစ္လာပါတယ္။
ဒီလိုအေျခအေနမွာ အစိုးရဘက္က မင္ဒဲလားရဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးလိုေသာ ဆႏၵရွိမရွိကို ကနဦး အတည္ျပဳပါတယ္။ (၁၉၉၀) ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂) ရက္ေန႕မွာ မင္ဒဲလားကို လႊတ္ေပးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႕ ေအအင္စီႏွင့္ အျခားႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ban လုပ္ထားျခင္းကို ရုတ္သိမ္းမည္ျဖစ္ေၾကာင္း အစိုးရဘက္က စတင္ေၾကျငာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ မင္ဒဲလားက ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၁၁) ရက္ေန႕မွာ လြတ္ေျမာက္ခဲ့ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး ေျခလွမ္းကို အစိုးရဘက္က စတင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို စတင္ခဲ့ရျခင္းကလဲ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ညီမွ်လာျခင္းေၾကာင့္သာ ျပဳလုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျပီးတဲ့အခါမွာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအတြက္ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ႏွစ္ဘက္စလံုးက အေပးအယူ လုပ္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ ေအအင္စီဘက္က လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကို စြန္႕လႊတ္ျပီး၊ အစိုးရဘက္က အေရးေပၚ အေျခအေန ရုတ္သိမ္းမွဳ၊ ဥပေဒမ်ား ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳ၊ ျပည္ပေရာက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ ျပည္တြင္းကို လံုျခံဳစိတ္ခ်စြာ ျပန္လာႏိုင္မွဳ၊ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား လႊတ္ေပးမွဳ စတာေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနဆဲကာလမွာ ရာဇ၀တ္မွဳထူေျပာျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရး အျမင္ေပၚမူတည္ျပီး လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္းမွာ တိုက္ခိုက္မွဳမ်ား ရွိျခင္း၊ ဂိုဏ္းဂဏမ်ား ေပၚေပါက္လာျခင္း စတာေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို အေျခအေနကို ထိန္းႏိုင္ဖို႕အတြက္ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ စီးပြားေရးသမားေတြ ပူးေပါင္းျပီး National Peace Accord (NPA) ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံအလိုက္၊ ေဒသအလိုက္၊ ျမိဳ႕နယ္အလိုက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေကာင္စီေတြ ဖြဲ႕စည္းျပီး သင့္ျမတ္ေရးနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သင့္ျမတ္ေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ သင့္ျမတ္ေရးႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး အမည္ခံ အရွံဳးေပးေရး၊ အညံ့ခံေရး ေတြက မတူညီပါဘူး။
အမည္ခံ အရွံဳးေပးေရး၊ အညံ့ခံေရး လမ္းစဥ္ မဟုတ္တဲ့ မွန္ကန္ေသာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ သင့္ျမတ္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြ ဆိုတာက ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ေတြအားလံုး ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး စားပြဲေပၚ ေရာက္ရွိေနျပီးမွ ႏိုင္ငံေရးအရ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ဖို႕အတြက္ မလိုအပ္ေတာ့တာေၾကာင့္ သင့္ျမတ္ေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ေကာင္စီေတြကို လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္းမွာ ဖြဲ႕စည္းလွဳပ္ရွားလာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရး စားပြဲေပၚ မေရာက္ခင္မွာတုန္းကေတာ့ ႏိုင္ငံေရး အန္တုေရး၊ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ေရး၊ လူထုတိုက္ပြဲ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး လမ္းစဥ္ေတြကိုပဲ ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ျဖစ္စဥ္မွာ အသံုးျပဳခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုနဲ႕ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလမွာ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) က်င္းပႏိုင္ခဲ့ျပီး၊ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ေရာက္မွ ေတာင္အာဖရိကရဲ႕ ပထမဦးဆံုး လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနစဥ္ကာလေတြမွာလဲ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳေတြက မရပ္သြားပါဘူး။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲ စတင္လိုက္တာဟာ လူထုအတြက္ အက်ိဳးရွိေစမယ့္ ရလဒ္ေတြ ျဖစ္လာဖို႕ guaranteed မရွိပါဘူး။ တဘက္က အာဏာကို ရယူထားျပီး၊ စစ္တပ္ကို ၾကိဳးကိုင္ထားႏိုင္တဲ့ အစိုးရနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးတာမွာ လူထုေခါင္းေဆာင္ေတြ ဘက္မွာကလဲ ပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာအေနနဲ႕ လူထုလွဳပ္ရွားမွဳ အင္အား၊ ႏိုင္ငံတကာ ေထာက္ခံမွဳေတြ ရွိေနဖို႕ လိုပါတယ္။ ဒီလိုပါ၀ါခ်ိန္ခြင္လွ်ာ မညီမွ်မွာ စိုးရိမ္တဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံတကာကလဲ ပိတ္ဆို႕အေရးယူမွဳကို ခ်က္ခ်င္း ျပန္ရုတ္သိမ္းျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါမွလဲ အာဏာရယူထားသူမ်ားဘက္မွ တဘက္သတ္ ႏိုင္ထက္စီးနင္း မေဆြးေႏြးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေတာင္အာဖရိက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲျဖစ္စဥ္မွာ ေအအင္စီနဲ႕ အျခားႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕မ်ားဟာ လူထုဆႏၵျပပြဲမ်ား၊ သပိတ္မ်ားနဲ႕ အလုပ္မသြားေသာ ေန႕ရက္မ်ား စတဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳေတြကို အသံုးျပဳျပီး ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲစားပြဲအတြက္ coercive leverage ေတြ သံုးခဲ့ၾကပါတယ္။ အစိုးရထဲက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲကို မလိုလားသူမ်ားက ေနာက္ကြယ္ကေန ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ျပီး ေအအင္စီ အဖြဲ႕၀င္မ်ားကို သတ္ျဖတ္ခိုင္းမွဳေတြလဲ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၁၆)ရက္ေန႕မွာ အမ်ိဳးသမီးနဲ႕ ကေလးငယ္ေတြ အပါအ၀င္ ေအအင္စီ ေထာက္ခံသူ (၃၉) ေယာက္ကို Soweto uprising ႏွစ္ပတ္လည္ အခမ္းအနားတခုမွာ လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္မွဳ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။
ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းျဖစ္တဲ့ မင္ဒဲလားက အစိုးရကိုယ္တိုင္ ပါ၀င္ေနတဲ့ ဒီ Boipatong massacreကို လက္ပိုက္ၾကည့္မေနခဲ့ပါဘူး။ Convention for a Democratic South Africa (CODESA) ထဲကေန ေအအင္စီကို ခ်က္ခ်င္းဆြဲထုတ္ျပီး၊ သူ႔ျပည္သူေတြကို လံုျခံဳေရးေပးဖို႕နဲ႕ အစိုးရကိုယ္တိုင္က်ဴးလြန္တဲ့ ဒီအၾကမ္းဖက္ကို စံုစမ္း အေရးယူေပးဖို႕ ႏိုင္ငံတကာကို ေတာင္းဆိုပါေတာ့တယ္။ မင္ဒဲလားရဲ႕ ေတာင္းဆိုမွဳေၾကာင့္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢက မစ္ရွင္ ဖြဲ႕ျပီး စံုစမ္းမွဳ ျပဳလုပ္ခဲ႕ပါတယ္။ ယူအင္မစ္ရွင္ဟာ ႏိုင္ငံတြင္းမွာ National Peace Accord က ဖြဲ႕စည္းတဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္နဲ႕ အတူ တြဲဖက္ျပီး၊ အမ်ားျပည္သူကို အၾကမ္းဖက္မွဳနဲ႕ ေႏွာင့္ယွက္မွဳေတြကို စံုစမ္းပါေတာ့တယ္။ အစိုးရအာဏာပိုင္ရဲ႕ ဘက္ေတာ္သားေတြ ပါ၀င္ေနေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ျပီး၊ ေကာ္မရွင္အစီရင္ခံ ထုတ္ျပန္ခဲ့တာေၾကာင့္ အစိုးရရဲ႕ အာဏာအလြဲသံုးစား လုပ္မွဳေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္လာပါေတာ့တယ္။
ဒီလို ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ျဖစ္စဥ္ကို ဟင္းခ်က္ေနရင္းနဲ႕ ျပန္ျပီး သတိရေနမိစဥ္မွာပဲ ဟင္းက်က္သြားတာေၾကာင့္ အိုးထဲကေန ပန္းကန္ေလးထဲ ထည့္ျပီး ထမင္းစားပြဲ၀ိုင္းေပၚ တင္လိုက္မိပါတယ္။ သားေပါက္စကေတာ့ chicken curry ဆိုျပီး ေအာ္ျမဴးေနေလရဲ႕။ သူလဲ တခါတေလ အေမခ်က္တဲ့ ဟင္းေလး စားခ်င္ရွာတယ္ ထင္ပါရဲ႕။ ကၽြန္မရဲ႕ ဟင္းခြက္ေလးကို ၾကည့္ရင္း ေတာင္အာဖရိက ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ ေအာင္ပြဲလို႕ ၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္ သြားေတြးလိုက္မိေသးတယ္။ ဟင္းတခြက္ျဖစ္လာဖို႕ အသားစိမ္းေတြကို ဓားနဲ႕ ခုတ္ထစ္ လွီးျဖတ္ရတာက လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ မီးျပင္းျပင္းနဲ႕ ဆီပူလွိမ့္ရတာက Mass Democratic Movement ၊ မီးေအးေအးေလးနဲ႕ က်က္ေအာင္ထားရတာက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေနစဥ္ကာလ၊ ျပီးေတာ့မွ ဟင္းေလးတခြက္ ရလာရတာ မဟုတ္ပါလား။ ဒီဟင္းေလးမွာ အရသာ အစပ္အဟပ္ မညီတာေတြ ရွိခ်င္လဲ ရွိေနမွာပါ။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အသားစိမ္းၾကီးကို ဒီအတိုင္း ေရခဲေသတၱာထဲ အေအးခံျပီး ပုပ္သိုးနံေစာ္သြားေစတာထက္စာရင္ ဓားနဲ႕ လွီးျဖတ္လိုက္၊ မီးျပင္းမွာ ဆီပူလွိမ့္လိုက္၊ မီးေအးနဲ႕ က်က္ေအာင္ထားလိုက္လုပ္ျပီး ဟင္းတခြက္အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းလိုက္တာကေတာ့ အက်ိဳးနည္းနည္းပိုရွိမယ္ ထင္ပါရဲ႕။
ခင္မမမ်ိဳး (၁၂၊ ၆၊ ၂၀၁၁)
6/10/2011
ႏွလံုးအိမ္အတြင္းက တိုက္ပြဲ -Conqueror 3
အပိုင္း- ၃
က်ေနာ္တို႕ အေနနဲ႕ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေရွ႕လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ အလားအလာေတြကို အာရံုစိုက္ ေဆြးေႏြးခ်င္ပါတယ္။ ေဆြးေႏြးခဲ့ျကပါတယ္။ ဘာလို႕လဲ ဆိုေတာ့….. ခဲ့ရင္…. ဆိုတဲ့ ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ဳိးေတြ ေနာက္ေျကာင္းျပန္ တရားခံရွာတဲ့ ေျပာဆို ခ်က္ေတြက အလုပ္မျဖစ္လို႕ပါ။ ဒါေပမဲ့ ရဲရင့္ငယ္ဘေလာက္မွာ ဦးလွဳိင္ျမင့္ ေရးလာတဲ့ စာေတြကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႕လဲ ျကိုက္တယ္ဗ်။
က်ေနာ္တို႕ အေနနဲ႕ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေရွ႕လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ အလားအလာေတြကို အာရံုစိုက္ ေဆြးေႏြးခ်င္ပါတယ္။ ေဆြးေႏြးခဲ့ျကပါတယ္။ ဘာလို႕လဲ ဆိုေတာ့….. ခဲ့ရင္…. ဆိုတဲ့ ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ဳိးေတြ ေနာက္ေျကာင္းျပန္ တရားခံရွာတဲ့ ေျပာဆို ခ်က္ေတြက အလုပ္မျဖစ္လို႕ပါ။ ဒါေပမဲ့ ရဲရင့္ငယ္ဘေလာက္မွာ ဦးလွဳိင္ျမင့္ ေရးလာတဲ့ စာေတြကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႕လဲ ျကိုက္တယ္ဗ်။
http://www.yeyintnge.com/2011/04/blog-post_2528.html http://www.yeyintnge.com/2011/04/blog-post_1377.html ဘာလို႕လဲ ဆိုေတာ့ ဒီစစ္အုပ္စုရဲ့ သေဘာသဘာ၀ေလးေတြနဲ႕ အလုပ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ နည္းေတြကို အမ်ားျကီးေစာင္းေပးျပီး ေျပာထားႏိုင္လို႕ပါ။ ဒါေတာင္ ခဲ့ရင္ဆိုတာ တခ်ဳိ႕နဲ႕ ေပါက္ေဖၚ ( ေပါက္မွ ေဖၚလို႕ ရတဲ့ အတိတ္စိမ္း) လိုဟာတခ်ဳိ႕ေတာ့ လူေတြ ျကား ေျပာစရာ ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ေန ႏိုင္ပါေသးတယ္။
က်ေနာ့္အေနနဲ႕ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးမွာ အလြန္သိမ္ေမြ႕တဲ့ ႏွလံုးအိမ္တြင္းက တိုက္ပြဲ ေတြကို မသိေသးတဲ့ သူေတြအေနနဲ႕ အေတာ္အတန္ ရိပ္မိသိရွိေစႏိုင္ မယ္လို႕ ထင္မိပါတယ္။ ခုလဲ ၂၀၁၀ အလြန္ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္း ကို ဘယ္လို ရင္ဆိုင္ျကျပီး ဘယ္လို အႏိုင္ယူျကမလဲလို႕ ေျပာဖို႕ အတြက္ ရန္သူရဲ့ သေဘာ သဘာ၀ကို သံုးသပ္ဖို႕ ေနာက္ေျကာင္းနဲနဲ ျပန္လိုပါတယ္။ ဦးလွဳိင္ျမင့္က NLD လုပ္သင့္ခဲ့တဲ့ တိုက္ကြက္တခု အေနနဲ႕ ….( အဖြဲ ့ခ်ဳပ္က န.အ.ဖ ကိုေတာင္းဆို ရမွာက လစ္လပ္သြားတဲ့အမတ္ေနရာေတြမွာ အစားထိုးေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ပြဲလုပ္ေပးဖို႕ ေတာင္းဆိုရမွာ ။ ဒီလိုေတာင္းဆိုလာရင္ န.အ.ဖ ေဘးက်ပ္နံက်ပ္ေတြ ျပီ ။ ) လို႕ ေဆြး ေႏြးထားပါတယ္။ က်ေနာ္မွတ္မိသေလာက္ ၉၀ ခု ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒမွာ အႏိုင္ရ အမတ္တဦး ေသဆံုး ပ်က္ကြက္ ႏုတ္ထြက္ ပယ္ဖ်က္ ျဖစ္ခဲ့ရင္ ျကားကာလ ေရြးေကာက္ပြဲ မလုပ္ပဲ ဒုတိယ မဲ အမ်ားဆံုး ရသူက အမတ္ေနရာ ယူဖို႕ လို႕ဆိုပါတယ္။ အဲဒီ ဥပေဒကို NLD က သတိထားမိလို႕ မလုပ္ခဲ့ သလား။ အဲဒီ ဥပေဒကို နအဖက သတိမထားမိလို႕ အသံုးမခ်ခဲ့ သလားေတာ့ ေသခ်ာ မေျပာ ႏိုင္ဘူးေပါ့။ ဒုတိယ မဲ အမ်ားဆံုး ရတဲ့ အမတ္ေလာင္း အမ်ားစုကေတာ့ တစည ေတြပါပဲ။ က်ေနာ့္ ယူဆခ်က္ကေတာ့ နအဖ အေနနဲ႕ သတိမထားမိတာ မျဖစ္ ေလာက္ဘူး၊ ဒီအခြင့္အေရးကို တစည ကို မေပးခ်င္တာပဲ ျဖစ္မယ္။ ဆိုတာပါပဲ…….. ဒါကိုပဲ ျကည့္ရင္ျဖစ္ျဖစ္။ တျခား အျဖစ္ေတြကိုပဲ ျကည့္ရင္ျဖစ္ ျဖစ္ စစ္အုပ္စုလို႕ သိမ္းျကံုးေခၚေနတဲ့ စစ္ဗိုလ္ေတြ အတြင္းမွာလဲ အက်ဳိးစီးပြါး ျပႆနာ ေတြ အာဏာ ျပႆနာ ေတြ နဲ႕ အကြဲကြဲ အျပဲျပဲ ဆိုတာသိႏိုင္ပါတယ္။
ဒီေတာ့ စစ္အာဏာရွင္ စံနစ္ေအာက္မွာ စစ္ဗိုလ္ေတြကိုယ္တိုင္ပင္လ်င္ အာမခံ
ခ်က္ မရွိဘူးဆိုတာသိလာတဲ့ သူေတြနဲ႕ အမ်ဳိးသားတိုင္းျပည္ ဖြံ႕ျဖဳိးတိုးတက္ဖို႕ အမ်ဳိးသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရး မရွိမျဖစ္ လိုတယ္လို႕ နားလည္လာတဲ့ မ်ဳိးခ်စ္ စစ္သည္ေတြကို ဒီမိုကေရစီေရး အမ်ဳိးသား စည္းလံုးညြတ္ေရး လုပ္ငန္း စဥ္ အတြက္ စည္းရံုးျကရပါမယ္။
ဒါ့အျပင္ အမ်ဳိးသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရး နဲ႕ ဖြံျဖဳိးတိုးတက္ေရးအတြက္ အေျခခံ အေနနဲ႕ တည္ေဆာက္မဲ့ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေရးစံနစ္မွာ စစ္သားေတြလဲ အမ်ား နည္းတူ အာမခံခ်က္ေတြနဲ႕ အခြင့္အေရးေတြ ရမွာပဲ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ နားလည္ လာေစျပီး ဒီမိုကေရစီေရးမွာ တတပ္တအား ပါ၀င္လာေစဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ က်ေနာ္တို႕က အပယ္ခံ စစ္မွဳထမ္းေဟာင္းေတြ၊ အႏိွမ္ခံ ေအာက္ေျခစစ္သည္ ေတြကို အာရံုစိုက္ျပီး စည္းရုံးေရးလုပ္လာတာနဲ႕ နအဖ စစ္အာဏာရွင္ေတြကလဲ သူတို႕ကို ဂရုစိုက္လာရမယ္၊ အေရးတယူ လုပ္လာရပါ လိမၼယ္။ ဒါဟာ က်ေနာ္ တို႕ရဲ့ ဒီမိုကေရစီေရး အမ်ဳိးသားျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ တိုက္ရိုက္နဲ႕ သြယ္၀ိုက္ အက်ဳိးေတြျဖစ္လာေစ လိမၼယ္။
ေရြွ၀ါေရာင္ အေရးအခင္းျပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတကာကို ျပန္႕ထြက္လာတဲ့ ဒီမိုကေရစီ အေရး လွဳပ္ရွားတက္ျကြတဲ့ သံဃာေတြနဲ႕ ျပည္ပေရာက္ ဗမာလူထုေတြေတြ ေပါင္းစည္းလာတာကို မခံႏိုင္တဲ့ နအဖ က သူ႕ ဘက္က ဘုန္းျကီးေတြကို ႏိုင္ငံ တကာ ေရာက္ေအာင္ ေငြကုန္ေျကးျက ခံျပီး လုပ္လာရပါတယ္။ အဲဒါကို အေသအခ်ာ ေလ့လာျပီး အစီအစဥ္ ရွိရွိ ကိုင္တြယ္ႏိုင္ရင္ ဒီမိုကေရစီေရး အမ်ဳိးသားျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ တိုက္ရိုက္နဲ႕ သြယ္၀ိုက္ အက်ဳိးေတြျဖစ္လာေစ လိမၼယ္။
အခုဆိုရင္ ထိုင္းေရာက္ ဗမာျပည္သား အလုပ္သမားေတြကို အလုပ္သမား ကဒ္ျပား၊ ႏိုင္ငံသားကဒ္ျပား နဲ႕ ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ေတြ လုပ္ေပးဖို႕ အစီအစဥ္ ေတြ အေတာ္ျကားလာရပါတယ္။ က်ေနာ္တို႕ရဲ့ ဖက္ဒရယ္ အစိုးရကသာ ႏိုင္ငံ သားကဒ္ျပား နဲ႕ ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ ကိစၥ ေတြ ကို အစီအစဥ္ ရွိရွိ ၀င္လုပ္လာရင္
ဒီမိုကေရစီေရး အမ်ဳိးသားျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ တိုက္ ရိုက္နဲ႕ သြယ္၀ိုက္ အက်ဳိးေတြျဖစ္လာေစ လိမၼယ္။
ျပည္သူ႔ဂုဏ္ရည္ဆု ေပးတဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳဟာ အရွိန္ရလာေနတယ္။ ဒါဟာ နအဖ စစ္အာဏာရွင္ေတြရဲ့ လူတကာအေပၚမွာ ဘယ္လိုနည္းနဲ႕ နိုင္နိုင္၊ နိုင္ရင္ျပီးေရာ ဆိုတဲ့ လုပ္ဟန္နဲ႕ အေတြးေခၚ၊ ေငြေျကးနဲ႕ စီးစိမ္ဥစၥာကို ဘယ္လိုနည္းနဲ႕ ရရ၊ ရရင္ျပီးေရာ ဆိုတဲ့ ေတာတြင္း တရိစာၦန္ အက်င့္စရိုက္ကို၊ ကိုယ္တိုင္လဲ က်င့္သံုးျပီး အမ်ားျပည္သူျကားမွာလဲ အေတြးအရ ေခၚျဖန္႕ခ်ီ မွဳိင္းတိုက္ေနတဲ့ တိုက္ရိုက္ခုခံ တိုက္ဖ်က္တာျဖစ္သလို၊ ဒီမိုကေရစီေရး အမ်ဳိးသားျပန္လည္ တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ တိုက္ ရိုက္နဲ႕ သြယ္၀ိုက္ အက်ဳိးေတြ ျဖစ္လာေစ လိမၼယ္။
ပံုသ႑န္အမ်ဳိးမ်ဳိး အေျခခံအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႕ စုစည္းျဖစ္ထြန္းလာေနတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ေရာက္ ဗမာကြန္ျမဴနတီေတြကသာ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ေရြးေကာက္ တင္ ေျမွာက္ျပီး ေတာ္လွန္ေသာျပည္သူ႕လြတ္ေတာ္ (ဖက္ဒရယ္ပါလီမာန္) နဲ႕ ခ်ိတ္ဆက္လာေနျကျပီဆိုရင္ နအဖ စစ္အာ ဏာရွင္ေတြအေနနဲ႕ ျပည္ပေရာက္ျပည္သူေတြကို ဂရုမစိုက္ပစ္ထားတာနဲ႕၊ အခြန္ေကာက္ဖို႕ေလာက္ အႏိုင္က်င့္ဖို႕ေလာက္ပဲ စိတ္၀င္စားတာမ်ဳိး လုပ္ေနလို႕ မရေတာ့ပဲ ဂရုတစိုက္နဲ႕ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြေပးဖို႕ ျကိုးစားလာရပါ လိမၼယ္။ ဒါလိုနဲ႕ ျပည္ပေရာက္ဗမာ ျပည္သားေတြကို တိုက္ရိုက္အက်ဳိးရွိေစမွာ ျဖစ္ျပီး၊ ဒီမိုကေရစီေရး အမ်ဳိးသား ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ တိုက္ ရိုက္နဲ႕ သြယ္၀ိုက္ အက်ဳိးေတြ ျဖစ္လာေစ လိမၼယ္။
……… အစရွိသျဖင့္ေပါ့ က်ေနာ္တို႕ ေတြအေနနဲ႕ အမ်ဳိးသားျပန္လည္တည္ ေဆာက္လုပ္ငန္းစဥ္ေပၚကေန နအဖ စစ္အာဏာရွင္ေတြကို တကြက္ျခင္း တပြဲ ျခင္းမွာလဲ အနိုင္တိုက္ျကရပါမယ္။ လုပ္ငန္းတိုင္းအတြက္ အေျခခံမူကေတာ့ ျပည္သူအက်ဳိးရွိေရးနဲ႕ ျပည္သူ႕ အတြက္ျဖစ္ေရး ျဖစ္ျကရပါမယ္။ ေရရွည္ (မဟာဗ်ဴဟာ) ေမ်ာ္ မွန္းခ်က္ကေတာ့ ျပည္သူရဲ့ အာဏာ ျပည္သူ႕ လက္ထဲ ျပန္ေရာက္ေရးပါ။ ဒါကို အရင္ကလဲ ေဆြးေႏြးထားခဲ့ဘူးပါတယ္။ အက်ယ္ကို http://kabarmakyay.blogspot.com/2009/12/of-people.html မွာျကည့္ပါ။
အခုအခ်ိန္မွာ လူအေတာ္မ်ားက အားမလိုအားမရ ျဖစ္သံေတြ။ မေျကမနပ္ျဖစ္သံ ေတြ ထြက္ေနျကသလို၊ တခ်ဳိ႕လဲ စိတ္ပ်က္ဆုတ္နစ္တဲ့ ခံစားခ်က္ေတြ ျဖစ္ေန ျကတယ္ဆိုတာ သိရပါတယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ ခုအခ်ိန္မွာ ရထားတဲ့ ေအာင္ျမင္ မွဳေတြ နဲ႕ ဆက္ျပီးတိုးခ်ဲ႕ျကရမဲ့ ေအာင္ပြဲေတြ အေျကာင္းနဲ႕ အလားအလာ ေတြကို ေဆြးေႏြးလိုပါတယ္။
ဆက္ေဆြးေႏြးပါမယ္။…….
က်ေနာ့္အေနနဲ႕ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးမွာ အလြန္သိမ္ေမြ႕တဲ့ ႏွလံုးအိမ္တြင္းက တိုက္ပြဲ ေတြကို မသိေသးတဲ့ သူေတြအေနနဲ႕ အေတာ္အတန္ ရိပ္မိသိရွိေစႏိုင္ မယ္လို႕ ထင္မိပါတယ္။ ခုလဲ ၂၀၁၀ အလြန္ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္း ကို ဘယ္လို ရင္ဆိုင္ျကျပီး ဘယ္လို အႏိုင္ယူျကမလဲလို႕ ေျပာဖို႕ အတြက္ ရန္သူရဲ့ သေဘာ သဘာ၀ကို သံုးသပ္ဖို႕ ေနာက္ေျကာင္းနဲနဲ ျပန္လိုပါတယ္။ ဦးလွဳိင္ျမင့္က NLD လုပ္သင့္ခဲ့တဲ့ တိုက္ကြက္တခု အေနနဲ႕ ….( အဖြဲ ့ခ်ဳပ္က န.အ.ဖ ကိုေတာင္းဆို ရမွာက လစ္လပ္သြားတဲ့အမတ္ေနရာေတြမွာ အစားထိုးေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ပြဲလုပ္ေပးဖို႕ ေတာင္းဆိုရမွာ ။ ဒီလိုေတာင္းဆိုလာရင္ န.အ.ဖ ေဘးက်ပ္နံက်ပ္ေတြ ျပီ ။ ) လို႕ ေဆြး ေႏြးထားပါတယ္။ က်ေနာ္မွတ္မိသေလာက္ ၉၀ ခု ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒမွာ အႏိုင္ရ အမတ္တဦး ေသဆံုး ပ်က္ကြက္ ႏုတ္ထြက္ ပယ္ဖ်က္ ျဖစ္ခဲ့ရင္ ျကားကာလ ေရြးေကာက္ပြဲ မလုပ္ပဲ ဒုတိယ မဲ အမ်ားဆံုး ရသူက အမတ္ေနရာ ယူဖို႕ လို႕ဆိုပါတယ္။ အဲဒီ ဥပေဒကို NLD က သတိထားမိလို႕ မလုပ္ခဲ့ သလား။ အဲဒီ ဥပေဒကို နအဖက သတိမထားမိလို႕ အသံုးမခ်ခဲ့ သလားေတာ့ ေသခ်ာ မေျပာ ႏိုင္ဘူးေပါ့။ ဒုတိယ မဲ အမ်ားဆံုး ရတဲ့ အမတ္ေလာင္း အမ်ားစုကေတာ့ တစည ေတြပါပဲ။ က်ေနာ့္ ယူဆခ်က္ကေတာ့ နအဖ အေနနဲ႕ သတိမထားမိတာ မျဖစ္ ေလာက္ဘူး၊ ဒီအခြင့္အေရးကို တစည ကို မေပးခ်င္တာပဲ ျဖစ္မယ္။ ဆိုတာပါပဲ…….. ဒါကိုပဲ ျကည့္ရင္ျဖစ္ျဖစ္။ တျခား အျဖစ္ေတြကိုပဲ ျကည့္ရင္ျဖစ္ ျဖစ္ စစ္အုပ္စုလို႕ သိမ္းျကံုးေခၚေနတဲ့ စစ္ဗိုလ္ေတြ အတြင္းမွာလဲ အက်ဳိးစီးပြါး ျပႆနာ ေတြ အာဏာ ျပႆနာ ေတြ နဲ႕ အကြဲကြဲ အျပဲျပဲ ဆိုတာသိႏိုင္ပါတယ္။
ဒီေတာ့ စစ္အာဏာရွင္ စံနစ္ေအာက္မွာ စစ္ဗိုလ္ေတြကိုယ္တိုင္ပင္လ်င္ အာမခံ
ခ်က္ မရွိဘူးဆိုတာသိလာတဲ့ သူေတြနဲ႕ အမ်ဳိးသားတိုင္းျပည္ ဖြံ႕ျဖဳိးတိုးတက္ဖို႕ အမ်ဳိးသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရး မရွိမျဖစ္ လိုတယ္လို႕ နားလည္လာတဲ့ မ်ဳိးခ်စ္ စစ္သည္ေတြကို ဒီမိုကေရစီေရး အမ်ဳိးသား စည္းလံုးညြတ္ေရး လုပ္ငန္း စဥ္ အတြက္ စည္းရံုးျကရပါမယ္။
ဒါ့အျပင္ အမ်ဳိးသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရး နဲ႕ ဖြံျဖဳိးတိုးတက္ေရးအတြက္ အေျခခံ အေနနဲ႕ တည္ေဆာက္မဲ့ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေရးစံနစ္မွာ စစ္သားေတြလဲ အမ်ား နည္းတူ အာမခံခ်က္ေတြနဲ႕ အခြင့္အေရးေတြ ရမွာပဲ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ နားလည္ လာေစျပီး ဒီမိုကေရစီေရးမွာ တတပ္တအား ပါ၀င္လာေစဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ က်ေနာ္တို႕က အပယ္ခံ စစ္မွဳထမ္းေဟာင္းေတြ၊ အႏိွမ္ခံ ေအာက္ေျခစစ္သည္ ေတြကို အာရံုစိုက္ျပီး စည္းရုံးေရးလုပ္လာတာနဲ႕ နအဖ စစ္အာဏာရွင္ေတြကလဲ သူတို႕ကို ဂရုစိုက္လာရမယ္၊ အေရးတယူ လုပ္လာရပါ လိမၼယ္။ ဒါဟာ က်ေနာ္ တို႕ရဲ့ ဒီမိုကေရစီေရး အမ်ဳိးသားျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ တိုက္ရိုက္နဲ႕ သြယ္၀ိုက္ အက်ဳိးေတြျဖစ္လာေစ လိမၼယ္။
ေရြွ၀ါေရာင္ အေရးအခင္းျပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတကာကို ျပန္႕ထြက္လာတဲ့ ဒီမိုကေရစီ အေရး လွဳပ္ရွားတက္ျကြတဲ့ သံဃာေတြနဲ႕ ျပည္ပေရာက္ ဗမာလူထုေတြေတြ ေပါင္းစည္းလာတာကို မခံႏိုင္တဲ့ နအဖ က သူ႕ ဘက္က ဘုန္းျကီးေတြကို ႏိုင္ငံ တကာ ေရာက္ေအာင္ ေငြကုန္ေျကးျက ခံျပီး လုပ္လာရပါတယ္။ အဲဒါကို အေသအခ်ာ ေလ့လာျပီး အစီအစဥ္ ရွိရွိ ကိုင္တြယ္ႏိုင္ရင္ ဒီမိုကေရစီေရး အမ်ဳိးသားျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ တိုက္ရိုက္နဲ႕ သြယ္၀ိုက္ အက်ဳိးေတြျဖစ္လာေစ လိမၼယ္။
အခုဆိုရင္ ထိုင္းေရာက္ ဗမာျပည္သား အလုပ္သမားေတြကို အလုပ္သမား ကဒ္ျပား၊ ႏိုင္ငံသားကဒ္ျပား နဲ႕ ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ေတြ လုပ္ေပးဖို႕ အစီအစဥ္ ေတြ အေတာ္ျကားလာရပါတယ္။ က်ေနာ္တို႕ရဲ့ ဖက္ဒရယ္ အစိုးရကသာ ႏိုင္ငံ သားကဒ္ျပား နဲ႕ ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ ကိစၥ ေတြ ကို အစီအစဥ္ ရွိရွိ ၀င္လုပ္လာရင္
ဒီမိုကေရစီေရး အမ်ဳိးသားျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ တိုက္ ရိုက္နဲ႕ သြယ္၀ိုက္ အက်ဳိးေတြျဖစ္လာေစ လိမၼယ္။
ျပည္သူ႔ဂုဏ္ရည္ဆု ေပးတဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳဟာ အရွိန္ရလာေနတယ္။ ဒါဟာ နအဖ စစ္အာဏာရွင္ေတြရဲ့ လူတကာအေပၚမွာ ဘယ္လိုနည္းနဲ႕ နိုင္နိုင္၊ နိုင္ရင္ျပီးေရာ ဆိုတဲ့ လုပ္ဟန္နဲ႕ အေတြးေခၚ၊ ေငြေျကးနဲ႕ စီးစိမ္ဥစၥာကို ဘယ္လိုနည္းနဲ႕ ရရ၊ ရရင္ျပီးေရာ ဆိုတဲ့ ေတာတြင္း တရိစာၦန္ အက်င့္စရိုက္ကို၊ ကိုယ္တိုင္လဲ က်င့္သံုးျပီး အမ်ားျပည္သူျကားမွာလဲ အေတြးအရ ေခၚျဖန္႕ခ်ီ မွဳိင္းတိုက္ေနတဲ့ တိုက္ရိုက္ခုခံ တိုက္ဖ်က္တာျဖစ္သလို၊ ဒီမိုကေရစီေရး အမ်ဳိးသားျပန္လည္ တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ တိုက္ ရိုက္နဲ႕ သြယ္၀ိုက္ အက်ဳိးေတြ ျဖစ္လာေစ လိမၼယ္။
ပံုသ႑န္အမ်ဳိးမ်ဳိး အေျခခံအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႕ စုစည္းျဖစ္ထြန္းလာေနတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ေရာက္ ဗမာကြန္ျမဴနတီေတြကသာ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ေရြးေကာက္ တင္ ေျမွာက္ျပီး ေတာ္လွန္ေသာျပည္သူ႕လြတ္ေတာ္ (ဖက္ဒရယ္ပါလီမာန္) နဲ႕ ခ်ိတ္ဆက္လာေနျကျပီဆိုရင္ နအဖ စစ္အာ ဏာရွင္ေတြအေနနဲ႕ ျပည္ပေရာက္ျပည္သူေတြကို ဂရုမစိုက္ပစ္ထားတာနဲ႕၊ အခြန္ေကာက္ဖို႕ေလာက္ အႏိုင္က်င့္ဖို႕ေလာက္ပဲ စိတ္၀င္စားတာမ်ဳိး လုပ္ေနလို႕ မရေတာ့ပဲ ဂရုတစိုက္နဲ႕ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြေပးဖို႕ ျကိုးစားလာရပါ လိမၼယ္။ ဒါလိုနဲ႕ ျပည္ပေရာက္ဗမာ ျပည္သားေတြကို တိုက္ရိုက္အက်ဳိးရွိေစမွာ ျဖစ္ျပီး၊ ဒီမိုကေရစီေရး အမ်ဳိးသား ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္အတြက္ တိုက္ ရိုက္နဲ႕ သြယ္၀ိုက္ အက်ဳိးေတြ ျဖစ္လာေစ လိမၼယ္။
……… အစရွိသျဖင့္ေပါ့ က်ေနာ္တို႕ ေတြအေနနဲ႕ အမ်ဳိးသားျပန္လည္တည္ ေဆာက္လုပ္ငန္းစဥ္ေပၚကေန နအဖ စစ္အာဏာရွင္ေတြကို တကြက္ျခင္း တပြဲ ျခင္းမွာလဲ အနိုင္တိုက္ျကရပါမယ္။ လုပ္ငန္းတိုင္းအတြက္ အေျခခံမူကေတာ့ ျပည္သူအက်ဳိးရွိေရးနဲ႕ ျပည္သူ႕ အတြက္ျဖစ္ေရး ျဖစ္ျကရပါမယ္။ ေရရွည္ (မဟာဗ်ဴဟာ) ေမ်ာ္ မွန္းခ်က္ကေတာ့ ျပည္သူရဲ့ အာဏာ ျပည္သူ႕ လက္ထဲ ျပန္ေရာက္ေရးပါ။ ဒါကို အရင္ကလဲ ေဆြးေႏြးထားခဲ့ဘူးပါတယ္။ အက်ယ္ကို http://kabarmakyay.blogspot.com/2009/12/of-people.html မွာျကည့္ပါ။
အခုအခ်ိန္မွာ လူအေတာ္မ်ားက အားမလိုအားမရ ျဖစ္သံေတြ။ မေျကမနပ္ျဖစ္သံ ေတြ ထြက္ေနျကသလို၊ တခ်ဳိ႕လဲ စိတ္ပ်က္ဆုတ္နစ္တဲ့ ခံစားခ်က္ေတြ ျဖစ္ေန ျကတယ္ဆိုတာ သိရပါတယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ ခုအခ်ိန္မွာ ရထားတဲ့ ေအာင္ျမင္ မွဳေတြ နဲ႕ ဆက္ျပီးတိုးခ်ဲ႕ျကရမဲ့ ေအာင္ပြဲေတြ အေျကာင္းနဲ႕ အလားအလာ ေတြကို ေဆြးေႏြးလိုပါတယ္။
ဆက္ေဆြးေႏြးပါမယ္။…….
ေကာင္းမြန္ေသာ အနာဂါတ္ကို ေမွ်ာ္လင့္လွ်က္
ဗလ
6/08/2011
တိုးခ်ဲ႕ ရမဲ့ ေအာင္ပြဲ ၊ ဆက္တိုက္ရမဲ့ တိုက္ပြဲ
ဂ်ြန္လ ၁- ရက္ေန႕က အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမား ေရးရာအဖြဲ႕ခ်ဳပ္၏ ၁၀၀ျကိမ္ေျမာက္ ညီလာခံ (100th International Labour Conference) စပါတယ္။ဒီႏွစ္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ား အဖြဲ႕ခ်ဳပ္က ကိုယ္စားလွယ္သံုးဦးလဲ တက္ေရာက္ေနပါတယ္။ ၁၉၉၂ က စလို႕ ILC မွာ ႏွစ္စဥ္ ႏွစ္တိုင္းFTUB အေနနဲ႕လုပ္ခဲ့တာကေတာ့ စစ္အစိုးရက က်ဴး လြန္ခ်ဳိးေဖါက္တဲ့အဓမၼလုပ္အားခိုင္းေစမွဳ နဲ႕ အလုပ္သမား အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖါက္မွဳ ေတြကိုတင္ျပ အစီရင္ခံတာ၊ ကန္႕ကြက္ရွဳံ႕ခ်တာ ေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ အလုပ္သမားသမဂၢေတြကို ဗမာျပည္အေျခအေနေတြ ရွင္းလင္းတင္ျပ ေဆြးေႏြး တာျဖစ္ပါ တယ္။ ဒီအလုပ္သမား အခြင့္အေရးနဲ႕ ဆိုင္တဲ့ နယ္ပါယ္မွာေတာ့ FTUB ဟာ တပ္ဦးကအလံကိုင္ေနရာကို ရထားခဲ့တာေပါ့။ အဖြဲ႕ အစည္း အသီးသီး လူပုဂၢဳိလ္ အသီးသီးေတြရဲ့ တိုက္ရိုက္နဲ႕ သြယ္၀ိုက္ ကူညီပံပိုးမွဳေတြ ရတာက တေျကာင္း၊ ပြဲကလဲပရိတ္သတ္ ဗိုလ္ဘံု အလယ္မွာ ျကဳိး၀ိုင္းစည္းကမ္း အျပည့္ နဲ႕ ကစားရတာမ်ဳိးျဖစ္ေနတာ တေျကာင္း ေျကာင့္ ညစ္ျပီးမွ ကစားတတ္တဲ့၊ ေသနပ္ေထာက္ျကိုးတုပ္ပီး မွ အႏိုင္ယူတတ္တဲ့ စစ္အာဏာရွင္ အုပ္စုအတြက္ ေတာ့ ပြဲျကပ္ကြင္းျကပ္ေပါ့ေလ။ ဒီႏွစ္မွေတာ့ အရပ္သား အေရေလးျခဳံလာတဲ့ သိန္းစိန္အစိုးရနဲ႕ ေတြ႕ျကရမွာပါ။၁၉၉၂-ခုႏွစ္တံုးက အျကိမ္ ၈၀ ေျမာက္ ညီလာခံေပါ့။ FTUB က ဖြဲ႕ျပီးကာစ။ ILCကိုလဲ ပထမဆံုး ေရာက္ဘူးတာ ဆိုရမွာေပါ့၊ ေန၀င္းလက္ထက္ကစလို႕ ဒီကြင္း ထဲမွေရွ႕က်ြမ္းထိုး ေနာက္က်ြမ္းထိုး ဟိုလည့္ ဒီပါတ္ နဲ႕ ေမ်ာက္က က ေနခဲ့တဲ့စစ္အာဏာရွင္ အုပ္စုကို ျကည့္မရျဖစ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ပရိတ္သတ္၊ မ်က္ေစ့ဆံပင္ေမြး စူးေနတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ အလုပ္သမား သမဂၢေတြ က ယွဥ္မဲ့သူ ရျပီဟဲ့ဆိုျပီး ေဖးေဖးမမ ခြင့္ျပဳခဲ့ျကတာ တေျကာင္း၊ အေတြ႕ အျကံု အသက္အရြယ္အစဥ္အလာ ေတြကို ေလးစားပီး ေရွ႕မ်ဳိးဆက္ကို အသိအမွတ္ ျပဳတတ္ခဲ့လို႕ ေရွ႕မ်ဳိးဆက္ေဟာင္းျကီးေတြျဖစ္တဲ့ ………………………. ေတြက လမ္းျပလို႕ ဒီ ကြင္းထဲကိုေရာက္ခဲ့ ေပမဲ့ အဲဒီအခ်ိန္ကေတာ့ FTUB ဆိုတာ လူသစ္တန္းမွာ ေတာင္ေပမွီေထာက္မွီ လူသစ္ မဟုတ္ခဲ့ပါဘူး။ …….အျကိမ္ ၈၀ ေျမာက္ကေန အျကိမ္ ၁၀၀အထိဆိုေတာ့ …….. အျကိမ္ ၂၀။ အႏွစ္ ၂၀။ ခင္ဗ်….. FTUB လဲ လူျကီးတန္းလို႕မေျပာခ်င္ေတာင္ တန္း၀င္ လမ္း၀င္ လူလတ္တန္းေလာက္ေတာ့ ေရာက္လာျပီ လို႕ေျပာရမွာပါ။ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာရရင္ ဒီႏွစ္ .. .. ဒီအျကိမ္ကို က်ေနာ္တို႕အေတာ္စိတ္ပူ ေနခဲ့တာခင္ဗ်။ စစ္အာဏာရွင္အုပ္စုက ၂၀၀၈ အတင္းအဓမၼဖြဲ႕စည္းပံုျကီးနဲ႕ ေျဗာင္လိမ္ေျဗာင္စား ေရြးေကာက္ပြဲျကီး လုပ္ပီးစစ္အုပ္စု အမာခံ အရပ္သားအ ေရျခဳံ အစိုးရ ကို ဖြဲ႕ထားေတာ့ အေတာ္ျကီးျပင္ျပင္ဆင္ဆင္ လုပ္လာမယ္ထင္ ထားတာပါ။ ဒါေပမဲ့ ပြဲလဲစေရာ ေျခခြင္လဲယိုင္ကေရာ ဆိုပါေတာ့ဗ်ာ။ ဒီႏွစ္ ဗမာႏိုင္ငံက အလုပ္သမား ကိုယ္စားလွယ္မပါလာဘူးတဲ့ဗ်ား။ ILC ကို လာတဲ့ ၁၈၃ ႏိုင္ငံ ထဲမွာ အလုပ္သမားကိုယ္စားလွယ္ ပါမလာတာ ဗမာ တျပည္ထဲပါ။ျပည့္စံုတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ အဖြဲ႕ေတြေစလြတ္ဖို႕ ဆိုတာက ILO ရဲ့ဖြဲ႕စည္းပံုဥပ ေဒ ပုဒ္မ ၃၃- အရျပဌာန္းထားတာပါ။ အူဇဘကိစတန္ နဲ႕ေဘာ့စနီးယား၊ဟာဇီး ဂိုဗီးနား ဆိုတဲ့ ႏွစ္ႏိုင္ငံကေတာ့ အလုပ္ရွင္ကိုယ္စားလွယ္မပါလာတာပါ။ နအဖ ကေခၚလာတဲ့ အလုပ္သမားကိုယ္စားလွယ္ ဆိုတာဘယ္ကလူလဲ ဆိုတာေဖၚ ထုတ္တာနဲ႕ အစစ္မဟုတ္ဘူးဆိုတာေတြ႕ရင္ကန္႕ကြက္ရတာက ILCပြဲဦးထြက္ တာနဲ႕ FTUB က စခ်ရတဲ့ ကိစၥပါ။ မ်ားေသာအားျဖင့္လဲေထာက္လွမ္းေရးေတြ ျကံ့ဖြံ႕ ေတြ ေခၚေခၚ လာတတ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုျဖစ္တယ္ေတာ့အေသအျခာ မေျပာႏိုင္ဘူး၊ ေမလ အတြင္း ေနျပည္ေတာ္ အတြင္းေရး ဆိုတာေတြမွာပါသလို စစ္အုပ္စုထဲ ရုန္းရင္ဆန္ခတ္ ျဖစ္ေနလို႕ပဲ ILO ကိစၥ အာရံုမေရာက္ႏိုင္ျဖစ္ေန သလား။ အရပ္၀တ္ေလးလဲျပီး အာဏာဆက္ယူ ထားတဲ့ စစ္အာဏာရွင္အစုနဲ႕ ေရြးေကာက္အတြက္ ျကံုးရံုးလုပ္ျပီး ပါတီအေနနဲ႕ အႏိုင္ရေပမဲ့လူေတြအေနနဲ႕ ဘာမွ ထူးမလာလို႕ အစာမေျက ျဖစ္ေနတဲ့ ျကံ့ဖြံ႕ တို႕ ျကား မေျပမလယ္ ျဖစ္ ေနလို႕မ်ားလား။ စဥ္းစားစရာပါပဲ။က်ေနာ္တို႕ ကေတာ့ ဒီႏွစ္မွာ သူ႕ဘက္ကလဲ အျပီအျပင္ လုပ္လာျပီး က်ေနာ္တို႕ကို မီးကုန္ယမ္းကုန္ တိုက္လိမၼယ္ လို႕ ထင္ထားတာဗ်။ ဘာလို႕လဲ ဆိုေတာ့သိန္းစိန္ အစိုးရ ဖြဲ႕ျပီး ၂၀၁၁ - အဖြင့္မွာကတည္းက FTUB ကို ဆိုက္၀ါးထိုးႏွက္ ခ်က္ေတြ အသဲအသန္ လုပ္ခဲ့တာပါ။ က်ေနာ္တို႕ ဘက္ကလဲတိုက္ပြဲအရွိန္ျမွင့္ဖို႕ ရည္ရြယ္ျပင္ဆင္ထားျကတာပါ။ILC ကြင္းမွာ ဘယ္အဆင့္ ဘယ္အေျခအေန ေရာက္ေနလို႕ က်ေနာ္တို႕က တိုက္ပြဲတဆင့္ျမွင့္ဖို႕ေတာင္ စဥ္းစားေနရတာ ဆိုတာ ေျပာဖို႕ ဆိုရင္ ေနာက္ ေျကာင္းနဲနဲ ျပန္ေကာက္ ဖို႕ လိုပါ လိမၼယ္။ ၉၂ ခုကစလို႕ နအဖ ကိုယ္ဟန္ေတြ ပ်က္ပီးတလွမ္းျခင္းေနာက္ဆုတ္ခဲ့ရတာေတြ အသာထား၊ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွာေတာ့ နအဖအသက္ရူမွား ဒူးညြတ္သြားရတာက၊ ILO က နအဖ အစိုးရကို အေရးယူမွဳ စလုပ္ေတာ့ရန္ကုန္မွာ ILO ဆက္ဆံေရးအရာရွိရံုး ဖြင့္ခြင့္ေပးလိုက္ရတယ္ခင္ဗ်။လုပ္အားေပးေခၚတာကို ခြင့္ျပဳထားတဲ့ ဥပေဒေတြ ဖ်က္သိမ္းေပးရတာ အျပင္လုပ္အားေပး ေခၚတဲ့သူကို အေရးယူဖို႕ ပါ ျပဌာန္းလာရတယ္ခင္ဗ်။ သူတို႕ေတြမတရားလုပ္တာကို တိုင္ဖို႕ ေနရာပါ ဖြင့္ေပးလိုက္ရေတာ့ …. ျပည္တြင္းမွာလဲတိုက္ပြဲကြင္သစ္ေတြ ေပၚလာျပီး မစုစုေႏြးတို႕ ဦးေအးျမင့္တို႕ လိုေခါင္းေဆာင္ သစ္ေတြလဲ ေပၚလာတာေပါ့။ နအဖ လူရမ္းကားေတြအတြက္ ဘယ္ေလာက္ခံျပင္းစရာျဖစ္မလဲ စဥ္းစားသာျကည့္ပါေတာ့။က်ေနာ္တို႕ကေတာ့ စင္ေပၚ ေရာက္တဲ့ ႏွစ္ေပါ့ဗ်ာ။ ၂၀၀၁ လဲေရာက္ေရာအျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမား သမဂၢေတြက ဂလိုဘယ္ဘားမားကင္ပိန္းလုပ္တယ္ခင္ဗ်။ အဲဒီႏွစ္ ေမလမွာ ႏိုင္ငံတကာက ေမေဒးေန႕ တက္ေရာက္ဖို႕ဖိတ္စာေတြေျကာင့္ FTUB ထဲက သြားႏိုင္လာႏိုင္လူေတြ တေယာက္တႏိုင္ငံသြားျကရတာေပါ့ဗ်ာ။ လူမေလာက္လို႕ တခ်ဳိ႕ ႏိုင္ငံေတြကို အားနာနာ နဲ႕ ျငင္းလိုက္ရေသးတယ္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမား သမဂၢေတြ ဆိုတာက အေတာ္အင္အားရွိျကတာခင္ဗ်။ သူတို႕က ၀ိုင္း၀န္း အားေပးပံပိုးျကေတာ့ FTUB လဲအေတာ္ျပည့္ျပည့္ ျဖဳိးျဖဳိး ျဖစ္လာတာေပါ့ဗ်ာ။ ဗမာျပည္ ေတာ္လွန္ေရး အသိုင္းအ၀ိုင္းမွာလဲ အေတာ္ေလး မ်က္ႏွာပြင့္လာတယ္ ေျပာရမွာေပါ့။ ဒီေတာ့က်ေနာ္တို႕ FTUB အဖြဲ႕ အတြင္းမွာ ေဆြးေႏြးျကတယ္ခင္ဗ်။ အဲဒါကေတာ့ FTUBေတာ့ အေတာ္ေလး အင္ျပည့္အားျပည့္ ျဖစ္လာျပီ၊ ေအာင္ျမင္မွဳလဲ အေတာ္အတန္ရပီ၊ေရွ႕ကို ဘာဆက္လုပ္ျကမလဲေပါ့။ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ား အခြင့္အေရးနဲ႕ FTUBအဖြဲ႕တိုးတက္ေရးပဲ ဆက္လုပ္ျကမလား။ ဒီမိုကေရစီေရး တစံုလံုး အတြက္ေတာ္လွန္ေရးတာ၀န္ေတြကို ခြဲေ၀ထမ္းေဆာင္ျကမလားေပါ့။ေတာ္လွန္ေရး တစံုလံုးအတြက္ လုပ္ျကစို႕လို႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ျကသြားတာနဲ႕အဖြဲ႕ ခ်ဳပ္ေတြမွာ၀င္တာ မိတ္ဘက္ အဖြဲ႕ေတြကို အကူအညီေပးတာ တခ်ဳိ႕လူေတြကိုေထာက္ပံတာ ေတြလုပ္ခဲ့ျကတဲ့ အျပင္၊ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္း အဆက္သြယ္သစ္ ေတြလူသစ္ေတြ ေမြးဖို႕ တည္ေဆာက္ဖို႕လဲ လုပ္ခဲ့ျကပါတယ္။ အားလံုး အဆင္ ေျပေခ်ာေမြ႕တယ္ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးဘက္လွဲ႕ခဲျကတဲ့ လူေဟာင္းတခ်ဳိ႕က အသံုးစရိတ္ေလ်ာ့သံုးျပီး။ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းလူသစ္ ေတြအတြက္ ပိုသံုးခဲ့ျကေပမဲ့ လူသစ္အေတာ္မ်ားမ်ားက FTUB ကို ျကားခံခုတံုးေလာက္ပဲ သေဘာထားသြားတာလဲ ေတြ႕ရပါတယ္။(ေအာင္ျမင္တာလည္း ရွိပါသည္ဟု ရွာရွာေဖြေဖြ ျပန္လည္ျငင္းခ်က္ထုတ္မည္႔အခ်က္ေတြလည္း ရွိပါသည္၊ႏိုင္ငံေရးအရ အနိမ္႔ဆံုး အဆင္႔ျဖစ္တဲ႔ ပက္စီတို႔ ယူနီကယ္တ ို႔ျပည္တြင္းကျပန္ထြက္ခြာသြားရတဲ႔ ကိစၥ၊ယူနီကယ္ရဲ့ ေလ်ွာ္ေၾကးကို မ်က္မ်က္ေလး၀ါးလိုက္ရတဲ႔ကိစၥ၊ အဓမၼခိုင္းေစမွု၊ ကေလးစစ္သား၊ ေျမယာသိမ္း ကိစၥမ်ားကိုအေၾကာင္းျပၾကပါလိမ္႔မည္၊) လို႕ ေရးတဲ့ ကိုဖိုးသာေအာင္လဲ အဲဒီကာလက FTUBနဲ႕ လာတြဲလုပ္သြားခဲ့တဲ့ သူပါပဲ။ ထားပါေတာ့ အတိတ္ေဆြးေတြ ေဘးခ် ျပီးေရွ႕ေရးနဲ႕ ေအာင္ပြဲအတြက္ ေျပာတာက ပို အဓိပၸါယ္ရွိမွာပါ။က်ေနာ္တို႕ ထပ္ျပီးေလ့လာေတြ႕ရွိတာက Freedom Of Association (FOA)ဆိုတဲ့ အသင္းအဖြဲ႕မ်ား လြတ္လပ္စြာ ဖြဲ႕စည္း လွဳပ္ရွား ပိုင္ခြင့္အတြက္ကိုလဲ ILO တို႕ UN တို႕ ကြင္မွာ တိုက္လို႕ ရတယ္ ဆိုတာပါပဲ။အဓမၼလုပ္အားခိုင္းေစမွဳ တိုက္ပြဲနဲ႕ အေတာ္ေလး အေတြ႕အျကံုေတြရေနျပီးအရွိန္ေကာင္းေနတဲ့ က်ေနာ္ တို႕ လူေတြဟာ FOA အတြက္ တိုက္ဖို႕လဲအေတာ္အဆင္သင့္ ျဖစ္ေနျပီလို႕ ေျပာရမွာပါ။ နည္းနာပိုင္းအေျပာင္းအလဲ ေတာ့နဲနဲ ရွိမွာေပါ့။ အဓမၼလုပ္အား ခိုင္းေစမွဳ တိုက္ပြဲနဲ႕ နအဖ ကိုဒူးညြတ္သြားေအာင္ ခ်ခဲ့ျကျပီး၊ ကေလးစစ္သား အမွဳနဲ႕မ်က္ကြင္းညဳိေအာင္ဆက္တီးျကျပီးတဲ့ေနာက္၊ ခု FOA နဲ႕ စစ္အာဏာရွင္အုပ္စုကို ဒူးေထာက္လ်က္ ျကသြားေအာင္ ဆက္ေဆာ္ျကေပါ့။ ပြဲသိမ္းကို ေတာ့ေဒၚေအာင္ဆန္းစုျကည္က လုပ္ပါ လိမၼယ္။ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေလာက္ တည္ ခဲ့တဲ့ဒီစစ္အာဏာရွင္စံနစ္ ထုျကီးထည္ျကီးကို ဒီလိုပဲ တေယာက္တလက္ ေနရာ ေပါင္းစံု၊ေဒါင့္ေပါင္းစံု၊ နည္းလမ္းေပါင္းစံုနဲ႕ ၀ိုင္းခ်မွ ရမွာပါ။ FTUB ကအခြင့္အ ခါ အေလ်ာက္ အလံကိုင္ေနရာ ေရာက္ေနခဲ့ ေပမဲ့ ဒါဟာ FTUB တဦးေကာင္းတဖြဲ႕ရဲ့ လုပ္ေဆာင္ ေအာင္ျမင္ခ်က္မဟုတ္ပါဘူး။ အားလံုး၀ိုင္းလုပ္ခဲ့ျကတာပါ။ခု FOA အတြက္ တိုက္ပြဲကိုလဲ အားလံုး ၀ိုင္းလုပ္ျကမွ ေအာင္ျမင္မွာပါ။
အဓမၼလုပ္အား ခိုင္းေစမွဳ နဲ႕ ကေလးစစ္သား သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ေပးပို႕ျကစုစည္းျက ေဖၚျပေပးခဲ့ျကေသာ…….အညတရ ျပည္သူမ်ားရဟန္းရွင္ လူပုဂၢဳိလ္မ်ားအသံလြင့္ ဌာနမ်ားသတင္းဌာနမ်ားအဖြဲ႕ အစည္းမ်ားညီေနာင္ သမဂၢမ်ား ႏွင့္FTUB အဖြဲ႕၀င္မ်ား အားလံုးကို ေက်းဇူးတင္ေလးစား လ်က္
ဗလ
6/07/2011
ကခ်င္က “အမ်ဳိးသားမွတ္ပံုတင္“
ျမန္မာျပည္ေျမာက္ပိုင္း ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႔ (KIO) ထိန္းခ်ဳပ္နယ္ေျမမွ ျပည္သူမ်ားအား KIO ျပည္သူအသိအမွတ္ျပဳ "အမိ်ဳးသားမွတ္ပုံတင္ကဒ္ျပားမ်ား” ျပဳလုပ္ေပးေနပါသည္။
ယင္း KIO မွတ္ပုံတင္ကဒ္ျပားကို ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ မက်င္းပႏိုင္ခဲ့သည့္ ကခ်င္ျပည္နယ္ရိွ ေက်းရြာ ေဒသခံမ်ားအတြက္ စီစဥ္ျပဳလုပ္ေပးေနသည္မွာ ယခု KIO ျမိဳ႕ေတာ္ လိုင္ဇာၿမိဳ႕ႏွင့္ မိုင္ဂ်ာယန္ၿမိဳ႕တို႔တြင္ ၿပီးစီးေတာ့မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း KIO အရာရိွမွ ဆိုသည္။
ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္မွ လြတ္လပ္၍ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပရန္ အေျခအေန မရိွသျဖင့္ ၉ၿမိဳ႕နယ္မွ ေက်းရြာေပါင္း (၆၈)ခုႏွင့္ ၎ၿမိဳ႕ႏွစ္ၿမိဳ႕တို႔တြင္ ေရြးေကာက္ပြဲ ပိတ္ပင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
“ေရြးေကာက္ပြဲ မက်င္းပႏိုင္ခဲ့တဲ့ ေက်းရြာက လူေတြအတြက္ NRC (National Registration Card) အမ်ိိဳးသားမွတ္ပံုတင္ လုပ္ေပးတာပါ။ ဒါက e-ကဒ္ (electronic card) ေပ့ါ။ ကြန္ပ်ဴတာနဲ႔ လုပ္ထားတယ္။ တစ္ေန႔ ဝင္ေငြ ဘယ္ေလာက္ရိွတယ္ (GDP) လိုေပ့ါ။ DNA ပါမယ္။ KIO ဘဏ္ဖြင့္လာရင္ ဘဏ္ အေကာင့္ (account) လုပ္ဖို႔ ရည္ရြယ္တာပါ။” KIO အရာရိွတစ္ဦးမွ ေျပာသည္။
KIO ဗဟို ဌာနခ်ဳပ္ရိွ လုိင္ဇာၿမိဳ႕ႏွင့္ တပ္မဟာ (၃)ရိွ မိုင္ဂ်ာယန္ၿမိဳ႕ႏွစ္ၿမိဳ႕တြင္ ေနထုိင္သည့္ လူဦးေရ (၅) ေသာင္း (ဧည့္သည္မ်ား မပါ) ခန္႔ ရိွသည့္ ေဒသခံမ်ားအား ေမလ လဆန္းမွ အမ်ိဳးသားမွတ္ပံုတင္ကဒ္ ျပဳလုပ္ေနသည္။
“က်ေတာ္တို႔ လိုင္ဇာမွာက ၿပီးေနသေလာက္ရိွၿပီ။ KIO က အတင္းတုိက္တြန္းတာ မရိွဘူး။ မလုပ္ခ်င္လဲ ရတယ္။ က်ေတာ္က လုပ္ခ်င္လို႔ကို လုပ္ထားတာ။” ဟု လိုင္ဇာၿမိဳ႕ခံ တစ္ဦးမွ ေျပာသည္။
KIO လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးရံုးမွ အသက္ ၁၂ အထက္ ကေလးမွ စတင္ၿပီး "KIO ျပည္သူအသိအမွတ္ျပဳ မွတ္ပံုတင္ကဒ္ (NRC)ႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားသား မွတ္ပံုတင္ကဒ္ (Foreign Registration Card, FRC)" ဟု ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စား ျပဳလုပ္ေပးသည္။ KIO ထိန္းခ်ဳပ္နယ္ေျမမွ ျပည္သူမ်ားကို NRC ထုတ္ေပးၿပီး ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားကို FRC ထုတ္ေပးသည္။
အဆုိပါ မွတ္ပံုတင္ကဒ္တြင္ မိမိ ဓါတ္ပံု၊ အမည္၊ ေမြးသကၠရာဇ္၊ မိဘအမည္ႏွင့္ ကုိယ္ေရးအက်ဥ္းပါရိွၿပီး ကဒ္ တစ္ကဒ္လ်င္ တရုတ္ေငြ ယြမ္ ၃၀ (ျမန္မာ က်ပ္ေငြ ၃ေထာင္ေက်ာ္) ေပးေဆာင္ရသည္။
ယင္းကဒ္ ျပဳလုပ္ထားျခင္း အားျဖင့္ တရုတ္ျပည္ ယူနန္ျပည္နယ္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ ကူမင္း အထိ သြားလာခြင့္ သည္ဟု ေကအို္င္အို အရာရိွမ်ား ဆိုေသာ္လည္း ျမန္မာအစိုးရနယ္ေျမ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕၊ ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႕ စသည့္ ၿမိဳ႕မ်ားသို႔ ကိုင္ေဆာင္ခြင့္ မရိွေၾကာင္း KIO ဗဟိုေကာ္မတီ ဒုအေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴး ဒူကဘာထိန္နန္မွ ဆိုသည္။
“ခုႏိုင္ငံေရး အေျခအေနမွာေတာ့ ဒီကဒ္နဲ႔ ၿမိဳ႕ထဲဝင္မယ္ဆိုရင္ အစိုးရက အျပစ္ရွာဖို႔ ဖမ္းဖို႔ အဆင္သင့္ပဲ။ တရုတ္ျပည္မွာ ခရီးသြားရခြင့္ရေအာင္ အစိုးရမွာေတာ့ ခြင့္ျပဳခ်က္ယူဖို႔ က်ေတာ္တို႔ ေတာင္းဆိုသြားမယ္။ ႏိုင္ငံေရးတည္ၿငိမ္လာရင္ေတာ့ ဒီလက္မွတ္က ေနရာတိုင္းမွာ ကိုင္ေဆာင္လို႔ ရမယ္။ အားလံုးအသိအမွတ္ျပဳ လာမွာပါ”။
မွတ္ပံုတင္ကဒ္မ်ားႏွင့္အတူ သန္းေခါင္စာရင္း၊ အိမ္ေထာင္စုစာရင္းမ်ားပါ လိုက္လံေကာက္ခံေနသည္။
ယင္း KIO မွတ္ပုံတင္ကဒ္ျပားကို ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ မက်င္းပႏိုင္ခဲ့သည့္ ကခ်င္ျပည္နယ္ရိွ ေက်းရြာ ေဒသခံမ်ားအတြက္ စီစဥ္ျပဳလုပ္ေပးေနသည္မွာ ယခု KIO ျမိဳ႕ေတာ္ လိုင္ဇာၿမိဳ႕ႏွင့္ မိုင္ဂ်ာယန္ၿမိဳ႕တို႔တြင္ ၿပီးစီးေတာ့မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း KIO အရာရိွမွ ဆိုသည္။
ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္မွ လြတ္လပ္၍ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပရန္ အေျခအေန မရိွသျဖင့္ ၉ၿမိဳ႕နယ္မွ ေက်းရြာေပါင္း (၆၈)ခုႏွင့္ ၎ၿမိဳ႕ႏွစ္ၿမိဳ႕တို႔တြင္ ေရြးေကာက္ပြဲ ပိတ္ပင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
“ေရြးေကာက္ပြဲ မက်င္းပႏိုင္ခဲ့တဲ့ ေက်းရြာက လူေတြအတြက္ NRC (National Registration Card) အမ်ိိဳးသားမွတ္ပံုတင္ လုပ္ေပးတာပါ။ ဒါက e-ကဒ္ (electronic card) ေပ့ါ။ ကြန္ပ်ဴတာနဲ႔ လုပ္ထားတယ္။ တစ္ေန႔ ဝင္ေငြ ဘယ္ေလာက္ရိွတယ္ (GDP) လိုေပ့ါ။ DNA ပါမယ္။ KIO ဘဏ္ဖြင့္လာရင္ ဘဏ္ အေကာင့္ (account) လုပ္ဖို႔ ရည္ရြယ္တာပါ။” KIO အရာရိွတစ္ဦးမွ ေျပာသည္။
KIO ဗဟို ဌာနခ်ဳပ္ရိွ လုိင္ဇာၿမိဳ႕ႏွင့္ တပ္မဟာ (၃)ရိွ မိုင္ဂ်ာယန္ၿမိဳ႕ႏွစ္ၿမိဳ႕တြင္ ေနထုိင္သည့္ လူဦးေရ (၅) ေသာင္း (ဧည့္သည္မ်ား မပါ) ခန္႔ ရိွသည့္ ေဒသခံမ်ားအား ေမလ လဆန္းမွ အမ်ိဳးသားမွတ္ပံုတင္ကဒ္ ျပဳလုပ္ေနသည္။
“က်ေတာ္တို႔ လိုင္ဇာမွာက ၿပီးေနသေလာက္ရိွၿပီ။ KIO က အတင္းတုိက္တြန္းတာ မရိွဘူး။ မလုပ္ခ်င္လဲ ရတယ္။ က်ေတာ္က လုပ္ခ်င္လို႔ကို လုပ္ထားတာ။” ဟု လိုင္ဇာၿမိဳ႕ခံ တစ္ဦးမွ ေျပာသည္။
KIO လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးရံုးမွ အသက္ ၁၂ အထက္ ကေလးမွ စတင္ၿပီး "KIO ျပည္သူအသိအမွတ္ျပဳ မွတ္ပံုတင္ကဒ္ (NRC)ႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားသား မွတ္ပံုတင္ကဒ္ (Foreign Registration Card, FRC)" ဟု ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စား ျပဳလုပ္ေပးသည္။ KIO ထိန္းခ်ဳပ္နယ္ေျမမွ ျပည္သူမ်ားကို NRC ထုတ္ေပးၿပီး ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားကို FRC ထုတ္ေပးသည္။
အဆုိပါ မွတ္ပံုတင္ကဒ္တြင္ မိမိ ဓါတ္ပံု၊ အမည္၊ ေမြးသကၠရာဇ္၊ မိဘအမည္ႏွင့္ ကုိယ္ေရးအက်ဥ္းပါရိွၿပီး ကဒ္ တစ္ကဒ္လ်င္ တရုတ္ေငြ ယြမ္ ၃၀ (ျမန္မာ က်ပ္ေငြ ၃ေထာင္ေက်ာ္) ေပးေဆာင္ရသည္။
ယင္းကဒ္ ျပဳလုပ္ထားျခင္း အားျဖင့္ တရုတ္ျပည္ ယူနန္ျပည္နယ္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ ကူမင္း အထိ သြားလာခြင့္ သည္ဟု ေကအို္င္အို အရာရိွမ်ား ဆိုေသာ္လည္း ျမန္မာအစိုးရနယ္ေျမ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕၊ ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႕ စသည့္ ၿမိဳ႕မ်ားသို႔ ကိုင္ေဆာင္ခြင့္ မရိွေၾကာင္း KIO ဗဟိုေကာ္မတီ ဒုအေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴး ဒူကဘာထိန္နန္မွ ဆိုသည္။
“ခုႏိုင္ငံေရး အေျခအေနမွာေတာ့ ဒီကဒ္နဲ႔ ၿမိဳ႕ထဲဝင္မယ္ဆိုရင္ အစိုးရက အျပစ္ရွာဖို႔ ဖမ္းဖို႔ အဆင္သင့္ပဲ။ တရုတ္ျပည္မွာ ခရီးသြားရခြင့္ရေအာင္ အစိုးရမွာေတာ့ ခြင့္ျပဳခ်က္ယူဖို႔ က်ေတာ္တို႔ ေတာင္းဆိုသြားမယ္။ ႏိုင္ငံေရးတည္ၿငိမ္လာရင္ေတာ့ ဒီလက္မွတ္က ေနရာတိုင္းမွာ ကိုင္ေဆာင္လို႔ ရမယ္။ အားလံုးအသိအမွတ္ျပဳ လာမွာပါ”။
မွတ္ပံုတင္ကဒ္မ်ားႏွင့္အတူ သန္းေခါင္စာရင္း၊ အိမ္ေထာင္စုစာရင္းမ်ားပါ လိုက္လံေကာက္ခံေနသည္။