ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံ ဘဂၤလီေတြဟာ တိုင္းရင္းသားျဖစ္ေရးနဲ႔ႏိုင္ငံသားျဖစ္မွဳကို ေရာေထြးသံုးႏွုန္းျခင္းဟာ ႏိုင္ငံေရးပရိယာယ္တခုျဖစ္သလို လူ့အခြင့္အေရးရွဳေထာင့္မွ စာနာသည့္ႏိုင္ငံမ်ားရဲ့ အားကို ရယူလိုတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံတကာသုုိ႔ ခ်ျပတဲ့အခါ “ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရး ဆံုးရွံဳးျခင္း “ လုုိ႔ မသံုးဘဲ “ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး” ကိုသာ ခ်ျပတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအျမင္မွာ ႏိုင္ငံသားတေယာက္ ျဖစ္ခြင့္နဲ႔ ႏိုင္ငံသားတေယာက္ရဲ့အခြင့္အေရးကို ျငင္းပယ္ခံရတဲ့လူေတြကို တေယာက္တည္းျဖစ္ေစ စာနာတဲ့စိတ္နဲ႔ ေဖးမကူညီေပးၿပီး ဖိအားေပးတတ္တဲ့ သဘာ၀ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာဖိအားနဲ႔အတူ အထူးသျဖင့္ အစၥလာမ္ႏိုင္ငံေတြရဲ့ဖိအား ရပ္တည္မွဳကို လိုခ်င္လုုိ႔ သံုးႏွံဳးျခင္းျဖစ္တယ္ဆိုတာထင္ရွားပါတယ္။ ျမန္မာလို ေျပာဆို ေရးသားတဲ့အခါ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးအေပၚမွာသာ ရပ္ၾကတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါဟာ မရိုးသားျခင္းကို ညြန္ျပေနတာျဖစ္ၿပီး အစိုးရအေနနဲ႔လည္း ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ဆက္ဆံတဲ့အခါ ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံ ဘဂၤလီေတြရဲ့ေတာင္းဆိုမွဳဟာ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးျဖစ္တယ္။ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ျဖစ္ျဖစ္ ျမန္မာလူထုအေနနဲ႔ျဖစ္ျဖစ္ ဘဂၤလီ ေတြကို ဥပေဒနဲ႔ အညီ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ကို လက္ခံေၾကာင္း ေျပာဖို့လိုအပ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံေရးသမားအခ်ဳိ႕ကလည္း သမာသမတ္ က်တဲ့ ပုဂၢိဳလ္အျဖစ္ ထင္ရွားလိုသျဖင့္ ႏိုင္ငံသားဆိုတဲ့ စကားလံုးကို မသံုးဘဲ တိုင္းရင္းသားလုုိ႔ သံုးႏွံုးျခင္းမ်ိဳးလား သုုိ႔မဟုတ္တိုင္းရင္းသားနဲ႔ႏိုင္ငံသားကို ကြဲကြဲျပားျပားမသိ၍လားဆိုတာ မေျပာတတ္ပါဘူး။ဆိုေတာ့ မြန္၊ ဗမာ၊ ရွမ္း၊ ရခိုင္စတဲ့တိုင္းရင္းသားေတြရတဲ့ ျပည္နယ္ဖြဲ႕စည္းခြင့္အခြင့္အေရးနဲ႔ အိႏၵိယ ၊ တရုတ္စတဲ့အမ်ိဳးသား ေတြရဲ့ ရရွိမယ့္ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးဟာ မတူပါဘူး။ VOA နဲ႔ အင္တာဗ်ဴးတခုမွာ ေဒါက္တာ ရင္ရင္ႏြယ္က -
“ ဘယ္သူမဆို ဥပေဒနဲ႔အညီ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ေလ်ွာက္ထားခြင့္ရွိတယ္။ လိုအပ္ခ်က္ေတြက အမ်ားအျပားရွိမယ္။ ဒါ ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ ရွိတာဘဲ။ ဒါေပမယ့္ တိုင္းရင္းသားဆိုတာ ေလွ်ာက္လုုိ႔ရတဲ့ ကိစၥမ်ိဳးမဟုတ္ဘူး။ တိုင္းရင္းသားဆိုတာ ေမြးရာပါအခြင့္အေရးျဖစ္တယ္။ ဘယ္ ဘဂၤလီ တရုတ္ အိႏၵိယ ေဂါရခါးတုုိ႔က ဘယ္ေတာ့မွ တိုင္းရင္းသားျဖစ္ခြင့္မရွိဘူး။ တိုင္းရင္းသားနဲ႔ ႏိုင္ငံသားကို ကြဲကြဲျပားျပား နားလည္ဖို့လိုတယ္ “ လုုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ျခင္းဟာ သဘာ၀အက်ဆံုးအေျဖျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ရိုဟင္ဂ်ာနာမည္နဲ႔ျဖစ္ျဖစ္ အျခားနာမည္တခုနဲ႔ျဖစ္ျဖစ္ ဘဂၤလီေတြကို ျမန္မာတိုင္းရင္းသားျဖစ္ေရးကို ရခိုင္လူထုက ျငင္းပယ္ သလို ျမန္မာတိုင္းရင္းသားေပါင္းစံုကလည္း ျငင္းပယ္ပါတယ္။ ဒီျငင္းပယ္မွဳဟာ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မွဳကို ျငင္းပယ္ျခင္းမဟုတ္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးအေပၚမွာရပ္တည္ျခင္းဟာ ျပႆနာရဲ့” အေျဖ “ ျဖစ္သလို ရိုဟင္ဂ်ာအမည္နဲ႔တိုင္းရင္းသားေတာင္းဆိုမွဳဟာ ျပႆနာရဲ့ “ ရင္းျမစ္ “ ျဖစ္တယ္ဆိုေတာ့ ယခင္ေဆာင္းပါးေတြမွာ ေထာက္ျပခဲ့ဖူးပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံဘဂၤလီေတြရဲ့တိုင္းရင္း သားျဖစ္ေရးအိပ္မက္ရွည္ကို ရန္ကုန္စတဲ့ေဒသေတြက မြတ္ဆလင္ေတြပါ ရပ္တည္ေပးလာခဲ့ျခင္းမ်ိဳးေတြဟာ ရခိုင္ပဋိပကၡကို အျခား ေဒသေတြကိုပါ လက္ဆက္ကမ္းသလိုျဖစ္ေစခဲ့တယ္။ ျပည္ေထာင္စုၾကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ဖြံ့ၿဖိဳးေရးပါတီက ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ျဖစ္သူ ဦးေရႊေမာင္ဟာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ျဖစ္စမွာ ႏိုင္ငံျခားသတင္းေထာက္မ်ားရဲ့ေမးခြန္းကို ေျဖၾကားတဲ့အခါ ရိုဟင္ဂ်ာနာ မည္က အေရးမၾကီးေၾကာင္း၊ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးရရွိေရးကသာ အေရးၾကီးေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့ေပမယ့္ သူကိုယ္တိုင္ မတ္လ(၁၈) ၂၀၁၃ မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ပထမအၾကိမ္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ ဒုတိယေန့မွာ ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳးကို ျပည္ေထာင္စုတိုင္းရင္းသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳေပးဖို့ အဆိုတင္းသြင္းခဲ့ပါတယ္။ ရခိုင္ပဋိပကၡေျဖရွင္းလုုိ႔ မၿပီးျပတ္ေသးတဲ့ အခ်ိန္မွာ ျပႆနာေတြဆက္လက္ျဖစ္ဖို့ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားေတြ သံသယဆက္ပြားဖို့ ေဒါသေတြဆက္ျဖစ္ဖို့ တြန္းအားေပးသလို ျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။
ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံဘဂၤလီေတြဟာ မြန္၊ ဗမာ၊ ရွမ္း၊ရခိုင္စတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြလို ျပည္နယ္ရရွိေရးကို လိုခ်င္ပါတယ္။ ျပည္နယ္ထူ ေထာင္ခြင့္ရရွိဖို့အတြက္ ဥပေဒအရ တိုင္းရင္းသားျဖစ္တယ္ဆိုတာကို တရား၀င္ဖို့လိုအပ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ ဥပေဒအရ ဘဂၤလီ ေတြဟာ အခ်က္အလက္ျပည္စံုရင္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ရွိေပမယ့္ တိုင္းရင္းသားျဖစ္ခြင့္မရွိပါဘူး။ ဘဂၤလီေတြလိုခ်င္တဲ့ ျပည္နယ္ထူေထာင္ ေရးကို သြားဖို့အတြက္ တိုင္းရင္းသားျဖစ္ေရးကို ျဖတ္ေက်ာ္ရမွာျဖစ္တယ္။ ဒီတိုင္းရင္းသားျဖစ္ေရးကို ျဖတ္ေက်ာ္ဖို့အတြက္ ရိုဟင္ဂ်ာ သမိုင္းလိမ္ကို တီထြင္ရျခင္းျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရိုဟင္နာမည္ကို ျငင္းပယ္ျခင္းဟာ သမိုင္းလိမ္ကို ျငင္းပယ္ျခင္းျဖစ္သလို တိုင္းရင္းသား ျဖစ္ခြင့္ကိုလည္း ျငင္းပယ္ျခင္းျဖစ္တယ္။ ဒီလို ျငင္းပယ္ျခင္းဟာ ဘာသာေရးအေပၚအေျခခံၿပီး မုန္းတီးလုုိ႔ ျငင္းပယ္ျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ဘူး။ ေခတ္သစ္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ သမိုင္းအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး ျငင္းပယ္ျခင္းျဖစ္တယ္။ ဘာသာေရးအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ ျငင္းပယ္ျခင္းျဖစ္တယ္ဆိုရင္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ျဖစ္တဲ့ ကမန္လူမ်ိဳးေတြကို တိုင္းရင္းသားအဆင့္အား သတ္မွတ္ ေပးမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ကမန္လူမ်ိဳးေတြဟာ ေခတ္သစ္ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံမတည္ေဆာက္မီ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ သီးျခားတည္ရွိ ကတည္းကပင္ (၁၆)ရာစု အလြန္ ရခိုင့္ဘုရင့္တပ္မေတာ္ထဲမွာ ေလးသည္ေတာ္အျဖစ္အမွဳထမ္းခဲ့ဖူးၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ရဲ့ဥပေဒအရ တိုင္းရင္းသားျဖစ္ထိုက္သူေတြျဖစ္လုုိ႔ တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ တိုင္းရင္းသားနဲ႔ႏိုင္ငံသားျဖစ္မွဳ သတ္မွတ္ခ်က္ဟာ ဘာသာေရးအေပၚမွာ အေျခခံျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ သမိုင္းအေပၚမွာ အေျခခံထားတဲ့ ဥပေဒျဖစ္တယ္ဆိုတာ ထင္ရွားတဲ့ “ သေကၤတ “ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသားေရးအရ ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္းမဟုတ္ေပမယ့္ ဘာသာေရးအရ ခြဲျခားဆက္ဆံခံေနရတယ္ ၊ ဘာသာ ေရးပဋိပကၡျဖစ္တယ္လုုိ႔ စြပ္စြဲေျပာဆိုခ်က္ေတြဟာ အစၥလာမ္ႏိုင္ငံေတြစုေပါင္းထားတဲ့ OIC ပါ၀င္လာေရးကို လုပ္ေဆာင္ေနျခင္းျဖစ္ တယ္ဆိုတာ ထင္ရွားပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မွဳအေပၚမွာ ရပ္မေနဘဲ တိုင္းရင္းသားျဖစ္ေရးမွတဆင့္ မြတ္ဆလင္ျပည္နယ္ထူေထာင္ေရး ။ မြတ္ဆလင္ျပည္နယ္မွတဆင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ (သုုိ႔မဟုတ္)လူဦးေရေပါက္ကြဲေနၿပီး ေျမေနရာေတြ အထူးလိုအပ္ေနတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့(ရွ္)နဲ႔ ပူးေပါင္းေရးေတြထိ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္တဲ့ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြက ရွိေနပါတယ္။တိုင္းရင္းသားအခြင့္ အေရးကို တက္လွမ္းျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ ပကတိျဖစ္တည္မွဳအရ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မွဳနဲ႔ အဲဒီျဖစ္ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အေပၚမွာ ရပ္တည္မယ့္ ႏိုင္ငံေတာ္အေပၚမွာ သစၥာရွိမွဳမ်ိဳးကို ေမ(၂၅) ၂၀၁၃ နယူးေယာက္တကၠသိုလ္ခန္းမထဲမွာ ကိုမင္းကိုႏိုင္က -
“ ေဟာဒီႏိုင္ငံသားအျဖစ္နဲ႔ အခြင့္အေရးအျပည့္အ၀လိုခ်င္တယ္ဆိုရင္ ေဟာဒီႏိုင္ငံနဲ႔ အျခားတိုင္းတပါးႏိုင္ငံရဲ့ အက်ိဳးစီးပြား ယွဥ္လာၿပီဆိုရင္ သုုိ႔မဟုတ္ စစ္တိုက္ရတာမ်ိဳးဘဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့ ရင္ဆိုင္ရၿပီဆိုရင္ ျပည္တြင္းကေနၿပီးေတာ့ အဲဒီအျပင္ႏိုင္ငံတခုခုကို လက္ယပ္ေခၚတဲ့ သူခိုးဓါးရိုးကမ္းမျဖစ္ဘဲနဲ႔ ငါကိုယ္တိုင္ ေရွ့ဆံုးက ရင္ေကာ့ၿပီး တိုက္မယ္ဆိုတဲ့ သစၥာရွိမွဳမ်ိဳး ရွိဖို့လိုပါမယ္။ အဲဒီလို သစၥာရွိမွဳဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တုုိ႔ဟာ ခင္ဗ်ားတိုကို ႏိုင္ငံသားစစ္စစ္ရဲ့ဘ၀၊ လူ့အခြင့္အေရး၊ လူ့ဂုဏ္သိကၡာေတြအတြက္ ခင္ဗ်ားတုုိ႔ေရွ့ ကေနတက္ၿပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ရပ္ပါမယ္လုုိ႔ ကတိျပဳပါတယ္ “ လုုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့တယ္။ ဒီအေျခအေနမ်ိဳးမွာ ရပ္တည္ေနမယ္ဆိုရင္ ျမန္မာတိုင္းရင္းသားေပါင္းစံုနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ႏိုင္မယ္ဆိုတာ သံသယ မရွိပါဘူး ။ သုုိ႔ေသာ္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူယွဥ္တြဲ ေနထိုင္ေရးထက္ ဘာသာေရးပဋိပကၡဘက္ကို ေမာင္းႏွင္ေနတယ္ဆိုတာကို အခ်က္အလက္ေတြအရ ေကာက္ခ်က္ဆြဲႏိုင္ခဲ့သလို ရခိုင္ျပည္နယ္ ပဋိပကၡမ်ား စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ရဲ့ ေတြ႕ရွိခ်က္ကလည္း မွန္ကန္မွဳကို ပံ့ပိုးေစခဲ့ပါတယ္။ ေကာ္မရွင္ရဲ့ အစီရင္ခံစာေတြထဲမွာ ဒုကၡသည္စခန္းထဲမွာ ရွိတဲ့ ဘဂၤလီေတြကို စစ္ေဆးတဲ့အခါ ရန္ကုန္အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာေရာက္ဘဂၤလီေတြ ကပါ လမ္းညြန္မွဳေတြေပးေနသလို စခန္းထဲက ဘဂၤလီေတြကလည္း လုပ္ေဆာင္မွဳေတြကို အစီရင္ခံၾကတဲ့ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။ ဒုကၡသည္စခန္း ရန္ကုန္ ၊ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ ႏို္င္ငံတကာထိပါ ျဖန့္က်က္ထားတဲ့ ကြန္ယက္ေတြဟာ က်ယ္ျပန့္စြာ စဥ္းစားရင္ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ့ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို ထိပါးလာျခင္းျဖစ္တယ္ဆိုတာ ထင္ရွားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေကာ္မရွင္ရဲ့အစီရင္ခံစာ စာမ်က္ႏွာ (၁၁၆)၁၃.၃ မွာ “ ရခိုင္ျပည္၌ ျဖစ္ပြားေနေသာ ပဋိပကၡမ်ားကို ျပည္တြင္း၌သာမက ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းကပါ အထူးေစာင့္ၾကည့္ ေနၿပီး ဤျပႆနာကို ႏိုင္ငံတကာ ျပႆနာျဖစ္လာေအာင္ ASEAN ႏိုင္ငံမ်ားသုုိ႔လည္း ႏိုင္ငံအခ်ဳိ႕က ၾကိဳးပမ္းလ်ွက္ရွိ ေနပါသည္။ “ ဟု ေထာက္ျပထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တုုိ႔ႏိုင္ငံေတာ္အေပၚမွာ သစၥာရွိမွဳ မရွိမွဳဟာ စိန္ေခၚမွဳတရပ္အျဖစ္ တည္ရွိေနပါတယ္။
ဆက္ရရင္ ရခိုင္ျပည္ထဲမွာ ရွိေနတဲ့ ဘဂၤလီေတြဟာ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ကရာခ်ီၿမိဳ့မွာ က်င္းပတဲ့ အစၥလာမ္ညီလာခံမွာ ဘူးသီးေတာင္၊ ရေသ့ ေတာင္၊ ေမာင္ေတာကို ပါကစၥတန္နဲ႔ပူးေပါင္းေရးအဆိုကို တင္သြင္းခဲ့သလို ၁၉၄၇ မွာလည္း ပါကစၥတန္လြတ္ေျမာက္ေရးလွဳပ္ရွားေနတဲ့ မြတ္ဆလင္ေခါင္းေဆာင္ ဂ်င္းနားနဲ႔ေတြ႕ဆံုၿပီး ေတာင္းဆိုခဲ့တာေတြရွိပါတယ္။ ဒီလွုပ္ရွားမွဳေတြဟာ လြတ္လပ္ေရးမရခင္က လွဳပ္ရွားမွဳ ေတြျဖစ္ၿပီး လြတ္လပ္ေရးရၿပီးစ ၁၉၄၈ မွာ မူဂ်ာဟစ္အဖြဲ႕က -
(က)ကုလားတန္ျမစ္ အေနာက္ဘက္ကမ္းႏွင့္ နစ္ျမစ္အေရွ ့ဘက္ကမ္းၾကားေဒသကို မြတ္ဆလင္ေတြရဲ့ National Home အျဖစ္သတ္ မွတ္ေပးရန္
(ခ) ရခိုင္ရွိမြတ္ဆလင္မ်ားကို တိုင္းရင္းသားစာရင္းထဲ ထည့္သြင္း ေပးရန္ စသည္ျဖင့္ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကတယ္။
ဒီေတာင္းဆိုခ်က္ေတြထဲမွာ တိုင္းရင္းသားစာရင္းထဲမွာ ထည့္သြင္းထားျခင္းမရွိသလို ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့စကားလံုးကို သံုးစြဲျခင္းမရွိေသးဘူး ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ၁၉၅၁ ခုႏွစ္မွာလည္း မြတ္ဆလင္ညီလာခံကို အလယ္သံေက်ာ္မွာ က်င္းပခဲ့ၿပီး ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပ ထားတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရကို ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။
(က)ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းကို ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ရွမ္းျပည္နယ္၊ ကရင္ျပည္နယ္၊ ခ်င္းေတာင္ တန္းမ်ား၊ ကခ်င္ေဒသမ်ားနည္းတူ လြတ္လပ္ေသာ မြတ္ဆလင္ျပည္နယ္အျဖစ္ အျမန္ဆံုးဖြဲ႕စည္းေပးရန္၊
(ခ)စစ္ေတြၿမိဳ့ကို ရခိုင္ျပည္နယ္ ေတာင္ပိုင္း ေျမာက္ပိုင္းၿမိဳ့ေတာ္ဟု သတ္မွတ္ကာ ၿမိဳ့ႏွင့္ဆိပ္ကမ္းကြပ္ကဲမွဳကို ရခိုင္ႏွင့္မြတ္ဆလင္(၅၀)ရာခိုင္ႏွဳန္းစီ စီမံခန့္ခြဲ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ျပဳရန္ႏွင့္ ပထမဆံုးၿမိဳ့ေတာ္၀န္ႏွင့္ တိုင္းမင္းၾကီးကို မြတ္ဆလင္လူမ်ိဳးမွ ခန့္ထားရန္၊
(ဂ)လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕စည္းေပးရန္ ထိုတပ္ဖြဲ႕မွ မြတ္ဆလင္(၅၀)ရာခိုင္ႏွဳန္းပါ၀င္ရန္ ဗဟိုအစိုးရအဖြဲ႕တြင္မူ ၀န္ၾကီးခန့္ထားရန္၊
(ဃ)တိုင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္တြင္ အျခားျပည္နယ္မ်ားႏွင့္ တိုင္းမ်ားနည္းတူ ကိုယ္စားလွယ္အညီအမွ် ေစလြတ္ခြင့္ရရန္၊
(င)မြတ္ဆလင္ေကာင္စီ ထားရွိခြင့္ျပဳရန္ စတဲ့အခ်က္မ်ားပါ၀င္ပါတယ္။
ဆိုေတာ့ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြထဲမွာလည္း ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ စကားလံုးကို သံုးစြဲထားျခင္းမရွိတာကို ေတြ႕ရမွာျဖစ္သလို ရွမ္းျပည္နယ္စတဲ့ ျပည္နယ္ေတြလို မြတ္ဆလင္ျပည္နယ္ဖြဲ႕စည္းေရးကို ေတာင္းဆိုထားတာကို ေတြ႕ရမွာပါ ။ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္မွာလည္း မူဂ်ာဟစ္ေခါင္းေဆာင္ ကာဆင္ရဲ့ ဘဂၤလီလက္က်န္မ်ား ျပန္လည္လွဳပ္ရွားလာတဲ့အခါ (ဖဆပလ)အမတ္ေဟာင္း စူလတန္မာမြတ္နဲ႔ ေမာ္လ၀ီဆရာမ်ားဟာ ေမာင္ေတာ္၊ဘူးသီးေတာင္၊ရေသ့ေတာင္ၿမိဳ့နယ္အေနာက္ဘက္ျခမ္းကို အာကစၥတန္(Arkistan) ထူေထာင္ေရးလွဳပ္ရွားခဲ့တာေတြရွိ သလို ၁၉၇၄ ခုႏွစ္မွာ ဖြဲ႕စည္းခဲ့တဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာလြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႕အေနနဲ႔လည္း လြတ္လပ္တဲ့ မြတ္ဆလင္ျပည္ထူေထာင္ေရးကို ၾကိဳးပမ္းခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၈ ေမလက ေမာင္ေတာၿမိဳ့နယ္တခုလံုးရွိ ရခိုင္ေတြကို သုတ္သင္ေရးနဲ႔ေမာင္ေတာၿမိဳ့အား သိမ္းပိုက္ေရးကို လုပ္ေဆာင္ခဲ့ေပမယ့္ ရဲနဲ႔လံုထိန္းတပ္ရင္းတုုိ႔က ျပန္လည္ခုခံခဲ့တဲ့အတြက္ ေမာင္ေတာၿမိဳ့ မက်ဆံုးခဲ့ပါ ။ အဲဒီကာလက ဘဂၤလီအင္အား ငါးေသာင္းခန့္က ၾကိဳးစားခဲ့ၿပီး တကယ္လုုိ႔ ၿမိဳ့သိမ္းတိုက္ပြဲေအာင္ျမင္ခဲ့ရင္ ဘဂၤလားေဒ့(ရွ္)ႏိုင္ငံဘက္က ေနာက္ထပ္ငါးေသာင္း ထပ္၀င္ လာမယ့္ သတင္းေတြေပါက္ၾကားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေပါက္ၾကားသတင္းေတြကို အေျခခံၿပီး ၿမိဳ့နယ္သံဃာနာယက ဆရာေတာ္တပါးရဲ့ ေပးစာဟာ ခိုင္မာတဲ့သမိုင္းမွတ္တမ္းအျဖစ္ အထင္အရွားရွိေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ဆိုလိုတာက ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ၁၉၄၈ မွာ လြတ္လပ္ေရး ရခဲ့ပါတယ္။ ယခု ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံ ဘဂၤလီေတြရဲ့ မ်ိဳးဆက္ေတြဟာ ၁၉၄၂ ၊ ၁၉၄၇ ၊ ၁၉၄၈ ၊ ၁၉၅၁၊၁၉၆၆၊၁၉၇၄၊ ၁၉၈၈ခုႏွစ္ ေတြမွာ လက္ရွိတည္ရွိေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ ေနေျမအခ်ဳိ႕ကို ဖဲ့ထုတ္ဖို့ အၾကိမ္ၾကိမ္ၾကိဳးစားခဲ့တယ္ဆိုတာကို ေျပာလိုပါ တယ္။ ဒီလို ေခတ္အဆက္ဆက္ၾကိဳးပမ္းခဲ့မွဳသမိုင္းေတြဟာ ဒီေန့ ရိုဟင္ဂ်ာနာမည္နဲ႔အတူ တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ေတာင္းဆိုမွဳကို ျမန္မာလူထုက သံသေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ျငင္းပယ္ေနခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုျငင္းပယ္မွဳဟာ သမိုင္းေၾကာင္းေတြအရ ျငင္းပယ္ရတာျဖစ္ၿပီး ဘာသာေရး မတူညီမွဳ အေပၚမွာ ျငင္းပယ္ျခင္းမဟုတ္ဘူးဆိုတာ ထင္ရွားပါတယ္။
ဘဂၤလီေတြဟာ တိုင္းရင္းသားျဖစ္ေရးနဲ႔ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ့ရပိုင္ခြင့္ျဖစ္တဲ့ ျပည္နယ္ထူေထာင္ေရး ၊ အဲဒီကတဆင့္ သီးျခားႏိုင္ငံ ေတာ္(သုုိ႔မဟုတ္)အျခား မြတ္ဆလင္ႏိုင္ငံတခုခုနဲ႔ပူးေပါင္းေရးဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးရည္မွန္းခ်က္ေတြမ်ိဳး ရခိုင္ျပည္ရဲ့ အျခားတဖက္က မြတ္ဆ လင္ေတြ မေတြးခဲ့သလို အကယ္၍ ေတြးခဲ့သည့္တိုင္ေအာင္ အေကာင္အထည္မေဖာ္ခဲ့ပါဘူး။ ေနာက္တခ်က္ အဲဒီ အုပ္စုႏွစ္ခုဟာ ဆက္စပ္မွဳမရွိခဲ့ျခင္း၊မစည္းရံုးႏိုင္ခဲ့ျခင္းေတြလည္း ပါေကာင္းပါႏိုင္ပါတယ္။ ဘာဘဲေျပာေျပာ အဲဒီေခတ္ကာလေတြဆီက ရခိုင္ျပည္ရဲ့ အျခားတဖက္မွာ ရွိေနတဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ေတြရဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အေပၚမွာ ရိုးသားစြာ ခ်စ္ျပခဲ့ျခင္းကိုေတာ့ အသိအမွတ္ျပဳရမွာျဖစ္ပါ တယ္။အဲဒီလိုေျပာလုုိ႔ ရခိုင္ျပည္မွာ ေနထိုင္တဲ့ ဘဂၤလီေတြအားလံုးဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အေပၚမွာ မရိုးသားဘူးလုုိ႔ မေျပာလိုပါဘူး။ အဲဒီေခတ္ ေတြက ႏိုင္ငံေတာ္အေပၚမွာ ရိုးသားစြာ ခ်စ္ျပခဲ့တဲ့ ဘဂၤလီေတြရွိခဲ့ပါတယ္။
ဆက္ရရင္ ၁၉၉၀ ေနာက္ပိုင္းကာလေတြမွာ ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံဘဂၤလီေတြဟာ ရခိုင္ျပည္ရဲ့ အျခားတဖက္မွာရွိတဲ့ မြတ္ဆလင္ဘာသာ ၀င္ေတြကို ခ်ိတ္ဆက္ကာ စည္းရံုးႏိုင္ခဲ့တယ္။ လြတ္လပ္ေရးမရခင္က ကုလား – ဗမာအဓိကရုဏ္းဟာ ရခိုင္ျပည္ဘက္ကို မကူးစက္ခဲ့ သလို ၁၉၄၂ ကုလား – ရခိုင္အဓိကရုဏ္းဟာလည္း ဗမာျပည္ကို မကူးစက္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၁၂ ရခိုင္အေရးအခင္းဟာ အျခား ေဒသေတြကိုပါ ျပန့္ႏွံ့သြားျခင္းဟာ ဆက္စပ္ေနျခင္းကို လွစ္ျပလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ တကယ့္တကယ္လည္း ရရွိထားတဲ့ အခ်က္အလက္ ေတြအရ ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံဘဂၤလီေတြရဲ့ ႏိုင္ငံေရးရည္မွန္းခ်က္အိပ္မက္ကို ရန္ကုန္စတဲ့ေဒသေတြက ပညာတတ္အခ်ဳိ႕ ၊ ပိုက္ဆံရွိ သူအခ်ဳိ႕ ၊ ေမာ္လ၀ီေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားအား ေမ်ာ္လင့္ခ်က္အိပ္မက္ကို မက္ေစခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ကြယ္က ရပ္ေပးခဲ့တာေတြဟာ ရိုဟင္ ဂ်ာအမည္ခံ ဘဂၤလီေတြအတြက္ ေရွ့ဆက္လုပ္ရန္ အားေပးသလိုျဖစ္ေစခဲ့ျပန္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘာသာေရးပဋိပကၡကို စနစ္တက် ပံုေဖာ္ေနျခင္းဟာ သိသာထင္ရွားပါတယ္။ ဘာသာေရးပဋိပကၡျဖစ္ေပၚေရးဟာ သူတုုိ႔ေတြရဲ့ နည္းဗ်ဴဟာတခုဆိုတာကို သတိထားဖို့ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ အမွန္တကယ္ ဘာသာေရးပဋိပကၡျဖစ္မွ သူတုုိ႔လိုခ်င္တဲ့ ပန္းတိုင္ကို သြားလုုိ႔ရမယ္လုုိ႔ တြက္ထားပံုရပါတယ္။
ဒီအေပၚမွာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေပးေနတဲ့ အစၥလာမ္မစ္ႏိုင္ငံအခ်ဳိ႕ကလည္း ေနာက္ကြယ္က ရပ္ေပးျခင္းမ်ိဳးေတြထိ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ ပဋိပကၡမ်ား စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ရဲ့ အစီခံစာ စာမ်က္ႏွာ (၂၄) ၄.၉ မွာ “ ဘဂၤလီမ်ားအေနျဖင့္ ရခိုင္ျပည္ နယ္အား သိမ္းပိုက္ရန္ ၾကိဳးစားေနသည္ဟုဆိုရန္ ခိုင္မာေသာ သက္ေသမရွိေသာ္လည္း ၄င္းတုုိ႔၏ ရိုဟင္ဂ်ာတိုင္းရင္းသားအျဖစ္ အသိ အမွတ္ျပဳေပးေရးႏွင့္ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးရရွိရန္ ေတာင္းဆိုမွဳျပဳေနျခင္း၊ ေရွ့ကာလမ်ားက ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းနယ္ေျမကို အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ သီးသန့္နယ္ေျမအျဖစ္ ေတာင္းဆိုမွဳျပဳခဲ့ျခင္းမ်ားက ၄င္းတုုိ႔၌ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားလက္ခံႏိုင္သည့္ အေနအထားထက္ပို၍ ႏိုင္ငံေရးအရ လႊမ္းမိုးလိုမွဳႏွင့္ နယ္ေျမထိန္းခ်ဳပ္လိုမွဳစိတ္ဓါတ္မ်ား ကိန္းေအာင္းလွ်က္ရွိေနသည္ဟု သံုးသပ္ရေသာ အေနအထားကို ျဖစ္ေပၚေစပါသည္ ။ “ လုုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေကာ္မရွင္ရဲ့ သံုးသပ္ခ်က္ဟာ ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္အေပၚမွာ သုုိ႔မဟုတ္အခ်က္ အလက္ေတြအေပၚမွာ သံုးသပ္ရ ေကာက္ခ်က္ခ်ရတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ဆက္စပ္ေျပာခ်င္တာတခုက ၂၀၁၂ က က်ေနာ္ေရးတဲ့ မြတ္ဆလင္ျပည္နယ္မွသည္ ႏိုင္ငံေတာ္သုုိ႔ ေဆာင္းပါးအေပၚမွာ မြတ္ဆလင္ပညာတတ္ NLD ပါတီ၀င္တဦးက မြတ္ဆလင္ေတြကို မီးေလာင္တိုက္သြင္းေနတယ္လုုိ႔ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္ပါတယ္။ေျပာခ်င္တာက အထက္မွာ က်ေနာ္တင္ျပခဲ့တဲ့ အတိတ္ကာလ ေတြက(က) ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံနဲ႔ပူးေပါင္းေရးလုပ္ေဆာင္ခ်က္ ၊ (ခ)သီးျခားမြတ္ဆလင္ႏိုင္ငံ၊(ဂ) မြတ္ဆလင္ျပည္နယ္ဖြဲ႕စည္းေရးစတဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြအေပၚမွာ “ မြတ္ဆလင္ျပည္နယ္မွသည္ ႏိုင္ငံေတာ္သုုိ႔ “ လုုိ႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ၿပီး ေဆာင္းပါး ေရးခဲ့တာျဖစ္တယ္။ အတိတ္က လုပ္ေဆာင္ခ်က္ ၊ လက္ရွိလုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြနဲ႔ အထက္က ေကာ္မရွင္ရဲ့ သံုးသပ္ခ်က္ကို ဟပ္ၾကည့္ ရင္ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ့ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာတံခါးကို အၾကိမ္ၾကိမ္လာေခါက္ေနတယ္လုုိ႔ ေျပာရမွာျဖစ္တယ္။ လူဦးေရေပါက္ကြဲေနတဲ့ ႏိုင္ငံနဲ႔ အိမ္နီးခ်င္းအျဖစ္ေနထိုင္ရျခင္းကိုလည္း သတိထားဖို့ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။
၁၉၉၀ ေနာက္ပိုင္းေတြမွာ တိုင္းရင္းသားျဖစ္ေရးမွတဆင့္ မြတ္ဆလင္ျပည္နယ္ဖြဲ႕စည္းေရးအိပ္မက္ကို ရန္ကုန္စတဲ့ေဒသေတြက မြတ္ဆ လင္ေတြကိုပါ မက္ေစခဲ့တယ္လုုိ႔ အထက္မွာ သံုးသပ္ျပခဲ့ျခင္းေတြ၊ ယခင္ကလည္း သံုးသပ္ျပခဲ့ျခင္းေတြဟာ အခ်က္အလက္ေတြအေပၚ မွာ သံုးသပ္ခဲ့ျခင္း၊ ေကာက္ခ်က္ဆြဲခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ေကာ္မရွင္ရဲ့ စံုစမ္းေတြ႕ရွိခ်က္ဟာ က်ေနာ္ရဲ့ သံုးသပ္ခ်က္ေတြကို မွန္ကန္ေၾကာင္းအေထာက္အကူျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။ ေကာ္မရွင္ရဲ့အစီရင္ခံစာ စာမ်က္ႏွာ(၂၄) ၄.၁၀ မွာ “ ရခိုင္လူမ်ိဳးအခ်ဳိ႕ကလည္း အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ဘဂၤါလီမ်ားသည္ ယခင္မူဂ်ာဟစ္သူပုန္မ်ားေတာင္းဆိုခဲ့သည့္အခ်က္မ်ားကို ျပန္လည္ေတာင္းဆိုမွဳမ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္ သည္ဟု ေျပာဆိုၾကပါသည္။ တစ္ခ်ဳိ႕ဘဂၤါလီေဒသခံမ်ားသည္ တစ္ဖက္ႏိုင္ငံတြင္ RSO( The Rohingya Solidarity Organization) မ်ားမွ ဖြင့္လွစ္ေသာစစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးသင္တန္းမ်ားသုုိ႔ တက္ေရာက္ခဲ့သည္ဟုလည္း ရခိုင္လူမ်ိဳးအခ်ဳိ႕က ဆိုပါသည္။ သေဘာထား ေပ်ာ့ေပ်ာင္းေသာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ တစ္ခ်ဳိ႕ထံမွ သိရွိရသည္မွာ ရန္ကုန္ၿမိဳ့ေပၚရွိ အခ်ဳိ႕ေသာဗလီမ်ားသည္ ျပည္ပႏိုင္ငံမ်ားမွ ဘာ သာေရးအစြန္းေရာက္ အေတြးအျမင္မ်ားကို သင္ၾကားေမြးထုတ္ေပးျခင္း၊ သင္ၾကားေလ့က်င့္ေပးထားေသာ နယ္လွည့္တရားေဟာ ဆရာ မ်ားစြာကို ရခိုင္ေဒသအပါအ၀င္ ျမန္မာျပည္အရပ္ရပ္သုုိ႔ အသုတ္လိုက္ေစလႊတ္ျခင္းမ်ား ရွိေနသည္ဟု သိရွိရပါသည္။ “ ဟု စံုစမ္းစစ္ ေဆးခ်က္အား တိုင္းျပည္သုုိ႔ တင္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္ က်ေရာက္မယ့္အႏၱရာယ္ေတြကို တိုင္းျပည္ရဲ့ခါးပိုက္ထဲမွာ ေရာက္ရွိေနၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ လူ့အခြင့္အေရးမ်က္ႏွာထက္ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားရဲ့မ်က္ႏွာကို ေထာက္ရွဳရေတာ့မယ့္ စိန္ေခၚမွဳ တရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္က ရခိုင္ပဋိပကၡႏွစ္ၾကိမ္ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္းကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ရခိုင္ေတြအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ အေဆာက္အအံု မ်ားကို ဖ်က္ဆီးျခင္းအား မေတြ႕ရဘဲ ဘဂၤလီေတြကသာ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္အေဆာက္အအံုေတြထိ ဖ်က္ဆီးခဲ့ျခင္းရဲ့ ညြန္းကိန္းကိုလည္း ဆက္စပ္ စဥ္းစားဖို့ လိုအပ္ပါတယ္။ ၂၀၁၂ ၾသဂုတ္လ(၁)ရက္ေန့စြဲနဲ႔ “ အစၥလာမ္မစ္သမၼတ ရိုဟင္ဂ်ာႏိုင္ငံေတာ္ “ အျဖစ္ေၾကညာခ်က္ တေစာင္ ထြက္ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံရဲ့အက်ယ္အ၀န္းဟာ (16,042Km2) ရွိၿပီး ၿမိဳ့ေတာ္ကို စစ္ေတြလုုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီေၾကညာခ်က္ မထြက္ခင္က တေက်ာ့ျပန္ ေအာက္တိုဘာရခိုင္အေရးအခင္းမျဖစ္ေသးပါဘူး။ဆိုေတာ့ ျပႆနာေတြဆက္လက္ျဖစ္ေပၚ လာေအာင္ လံွဳ့ေဆာ္သလိုျဖစ္ေစခဲ့တဲ့အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးမရခင္ကပင္ ၾကိဳးပမ္းခ်က္ေတြကို တစိုက္မတ္မတ္ လုပ္ေဆာင္ လာခဲ့ျခင္းကို လည္း ညြန္းဆိုေနသလို တဘက္မွာ ရခိုင္၊ဗမာအပါအ၀င္ တိုင္းရင္းသားေပါင္းစံုရဲ့ သံသယေတြကို ပိုမိုျဖစ္ေစခဲ့၊ ေဒါသ ေတြကို ပိုျဖစ္ ေစခဲ့တယ္လုုိ႔ေျပာရမွာျဖစ္တယ္။လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္မွဳမရွိဘဲ လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္ေနတယ္လုုိ႔ေျပာဆိုျခင္း၊ ဘာသာေရး ပဋိပကၡမျဖစ္ပါဘဲလ်က္ ဘာသာေရးပဋိပကၡျဖစ္ေနပါတယ္လုုိ႔ေျပာဆိုျခင္းေတြဟာ အမွန္တကယ္ ျဖစ္မယ့္ ဘာသာေရးပဋိပကၡဆိုတာ ဘဂၤလီေတြရဲ့ မဟာဗ်ဴဟာလုုိ႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလမ္းေၾကာင္းေပၚကို မျဖစ္မေနေရာက္ေအာင္ ေမာင္းႏွင္သြားမယ့္ အေနအထားေတြရွိေနျခင္းဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္ စိန္ေခၚမွဳေတြဘဲလုုိ႔ သံုးသပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ေသနတ္တခ်က္ေဖာက္စရာမလိုဘဲ နယ္ေျမအခ်ဳိ႕ကို သိမ္းပိုက္လိုက္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ဦးေအးသာေအာင္ရဲ့ ေထာက္ျပမွဳကို ႏိုင္ငံေတာ္ အေနနဲ႔ အထူးအေလးအနက္ထားစဥ္းစားဖို့လိုအပ္သလို ဘဂၤလီေတြရဲ့ ေနာက္ထပ္ မဟာဗ်ဴဟာတခုဆိုတာကိုလည္း ထည့္တြက္ထားဖို့ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။
(၁၄)ရာစုက ကိုဆိုဗိုမွာ ဆာ့တ္လူမ်ိုးက (၉၆) ရာခိုင္ႏွုန္းရွိၿပီး အစၥလာမ္ အယ္ေဘးနီးယားက (၃)ရာခိုင္ႏွုန္းရွိခဲ့ ေပမယ့္ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္မွာေတာ့ အစၥလာမ္အယ္ေဘးနီးယားေတြက (၈၁.၆)ရာခိုင္ႏွုန္းျဖစ္သြားကာ ဆာ့တ္လူမ်ိုးေတြက(၉)ရာခိုင္ႏွုန္း ျဖစ္သြားရပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ရခိုင္ေတြတခ်ိန္ကလူမ်ားစုျဖစ္ခဲ့ေပမယ့္ လက္ရွိအေနအထားမွာ ဘဂၤလီေတြက အသာစီးရလ်က္ရွိေန ပါတယ္။ ဘူးသီးေတာင္မွာ ဘဂၤလီ(၉၅)၊ ေမာင္ေတာ(၉၆)၊ရေသ့ေတာင္(၈၀)နဲ႔စစ္ေတြၿမိဳ့မွာ (၅၅)ရာခိုင္ႏွုန္းထိ ရွိေနပါတယ္။ ဘာသာ ေရးအရ မွန္ကန္သည္ျဖစ္ေစ ၊ မမွန္ကန္သည္ျဖစ္ေစ ေမာ္လ၀ီဆရာေတြရဲ့ သြန္သင္မွဳေတြက ကေလးေမြးဖြားႏွုန္းကို အားေပးေန တာေၾကာင့္ ေနာက္ထပ္ နယ္ေျမအခ်ဳိ႕ကို ေသနတ္တခ်က္ေဖာက္စရာမလိုဘဲ ဆက္လက္သိမ္းပိုက္ေစမယ့္ မဟာဗ်ဴဟာလည္း ႏိုင္ငံ ေတာ္အတြက္ စိန္ေခၚမွဳေတြျဖစ္တယ္လုုိ႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ တခ်ိန္က ဗုဒၶဘာသာထြန္းကားခဲ့တဲ့ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြဟာ မြတ္ဆ လင္ေတြရဲ့လူအင္အားတိုးပြားႏွုန္း(ေမြးဖြားႏွုန္း) မဟာဗ်ဴဟာေတြနဲ႔ ခ်ီတက္ရင္း ယေန့အခ်ိန္မွာေတာ့ အစၥလာမ္မစ္ႏိုင္ငံထူေထာင္ ေရးအႏၱိမပန္းတိုင္ကို ေရာက္ရွိေနျခင္းေတြကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္အတြက္ အေကာင္းဆံုး သခၤန္းစာေတြျဖစ္ေနမယ္လုုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ ပါတယ္။ ။